El Escorial

Safle Brenhinol San Lorenzo de El Escorial (Sbaeneg: Monasterio y Sitio de El Escorial en Madrid), a elwir yn gyffredin fel Monasterio del Escorial, yw gartref hanesyddol i'r Brenin Sbaen, yn nhref San Lorenzo de El Escorial, tua 28 milltir (45km) i'r gogledd-orllewin o brifddinas Sbaen, Madrid. Mae'n un o safleoedd brenhinol Sbaen, ac mae'n gweithredu fel mynachlog, basilica, palas brenhinol, pantheon, llyfrgell, amgueddfa, prifysgol, ysgol ac ysbyty. Fe'i lleolir 1.28 milltir (2.06km) i fyny'r dyffryn o dref El Escorial.

Mae El Escorial yn cynnwys dau gyfadeilad pensaernïol o arwyddocâd hanesyddol a diwylliannol: y fynachlog frenhinol ei hun a La Granjilla de La Fresneda, caban hela brenhinol ac enciliad mynachaidd tua phum cilomedr i ffwrdd. Mae gan y safleoedd hyn natur ddeuol; hynny yw, yn ystod yr 16eg a'r 17eg ganrif, nhw oedd yn llefydd lle daeth pŵer brenhiniaeth Sbaen a goruchafiaeth eglwysig yr Eglwys Gatholig yn Sbaen at ei gilydd gyda syniad pensaernïol cyffredin.^[1] Yn wreiddiol roedd yn eiddo i'r mynachod Hieronymite, daeth yn fynachlog o Urdd Sant Awstin. Roedd hefyd yn ysgol breswyl (Real Colegio de Alfonso XII).^[2]

Cyflogodd Felipe II o Sbaen (a deyrnasodd 1556–1598) y pensaer Sbaenaidd Juan Bautista de Toledo i fod yn gydweithredwr iddo wrth adnewyddu ac ehangu'r cyfadeilad yn El Escorial. Roedd Juan Bautista wedi treulio'r rhan helaethaf o'i yrfa yn Rhufain, lle bu'n gweithio ar fasilica Sant Pedr, ac yn Napoli, lle' roedd wedi gwasanaethu llywodraethwr y brenin. Penododd Felipe ef yn bensaer brenhinol ym 1559, a gyda'i gilydd fe wnaethant ddylunio El Escorial fel cofeb i rôl Sbaen fel calon y byd Cristnogol.^[3]

Ar 2 Tachwedd 1984, cyhoeddodd UNESCO Sedd Frenhinol San Lorenzo de El Escorial yn Safle Treftadaeth y Byd. Mae'n atyniad poblogaidd i dwristiaid, ac yn aml mae pobl yn gwibdeithio o Fadrid i'w ymweld - daw mwy na 500,000 o ymwelwyr i El Escorial bob blwyddyn.

1. ↑ UNESCO (2008). "The Monastery of San Lorenzo de El Escorial and Natural Surroundings". Cyrchwyd 2008-06-05.
2. ↑ unknown (2016). "Identidad". Cyrchwyd 2017-04-01.
3. ↑ Mary Crawford Volk; Kubler, George (1987-03-01). "Building the Escorial". The Art Bulletin (The Art Bulletin, Vol. 69, No. 1) 69 (1): 150–153. doi:10.2307/3051093. JSTOR 3051093. https://archive.org/details/sim_art-bulletin_1987-03_69_1/page/150.