Delwedd:Triosephosphate isomerase.jpg, Phenylalanine hydroxylase brighter.jpg, Colinesterasa.jpg | |
Math o gyfrwng | grwp neu ddosbarth o broteinau |
---|---|
Math | biocatalysts, protein |
Rhan o | Enzyme-linked receptor, enzymatic reaction |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
Sylweddau sy'n cataleiddio (h. y. cyflymu) adweithiau cemegol mewn organebau byw yw ensymau. Yn yr adweithiau hyn, gelwir y moleciwlau ar ddechrau yr adwaith yn swbstrad, a mae'r ensym yn eu trawsnewid yn foleciwlau gwahanol, sef y cynnyrch, heb newid y strwythur ei hun yn ystod y broses. Mae angen ensymau ar gyfer bron pob proses mewn cell er mwyn iddynt weithio ar raddfa sylweddol. Gan fod ensymau'n hynod o ddetholiadol ac yn cyflymu ond ychydig o adweithiau ymysg nifer o bosibiliadau, mae'r set o ensymau mewn cell yn penderfynu llwybr metabolaidd cynnwys y gell.
Yn ogystal â'u defnydd mewn systemau biolegol, defnyddir rhai ensymau mewn diwydiant a meddygaeth. Cynhyrchir gwin, bara, caws a chwrw ers canrifoedd trwy ddefnyddio eplesiad naturiol, ond nid tan y 19g y deallwyd fod yr adweithiau hyn yn ganlyniad i actifedd catalytig ensymau. Ers hynny, mae ensymau wedi cymryd rôl bwysig mewn prosesau diwydiannol sy'n seiliedig ar adweithiau cemegol organig. Ym maes meddygaeth, defnyddir ensymau mewn synthesis gwrthfiotigau, diagnosis o rhai glefydau, ac er mwyn ceisio lladd micro-organebau sy'n achosi clefydau.