Gwyndodeg

Cymraeg
Iaith Gramadeg Morffoleg Orgraff Seinyddiaeth Yr wyddor Cymraeg llafar Cymraeg ysgrifenedig Benthyg geiriau
Hanes Trawsnewidiad y Frythoneg i'r Gymraeg Cymraeg Cynnar Hen Gymraeg Cymraeg Canol Cymraeg Modern Cynnar Cymraeg Modern Diweddar Hanes siaradwyr, tiriogaeth a statws y Gymraeg Addysg Gymraeg
Diwylliant Cerddoriaeth Eisteddfod Ffilm Llenyddiaeth Theatr Cyfryngau Papurau newydd Radio Rhyngrwyd Teledu
Tafodieithoedd Cymraeg y gogledd Cymraeg y de Y Bowyseg Y Ddyfedeg Y Wenhwyseg Y Wyndodeg Cymraeg y Wladfa Wenglish
Mudiadau a sefydliadau Bwrdd yr Iaith Gymraeg Cymdeithas yr Iaith Y Cymmrodorion Cymuned Merched y Wawr Yr Urdd
WiciBrosiect Cymru
v t e

Gwyndodeg yw tafodiaith Gymraeg gogledd-orllewin Cymru. Fe'i gelwir yn Wyndodeg am fod ei thiriogaeth yn gyfateb yn fras i diriogaeth yr Wynedd hanesyddol. Daw'r gair o'r enw Gwyndyd ('Gwynedd'; 'pobl Gwynedd'), hen ffurf ar y gair Gwynedd, sy'n dod o'r gair Brythoneg (tybiedig) Uenedoti (sail y gair Lladin Canol Venedotia, Gwynedd).

Clywir y Wyndodeg heddiw yn siroedd Môn, Gwynedd, a gorllewin Conwy. I'r dwyrain mae'r Wyndodeg yn troi'n Bowyseg yn ardal Clwyd. Ceir sawl tafodiaith leol o fewn y Wyndodeg yn ogystal - is-dafodieithoedd fel petai - a gellid sôn am Wyndodeg Môn, Gwyndodeg Arfon, Gwyndodeg Llŷn ac Eifionydd, a Gwyndodeg Meirionnydd. Un yr un modd ag y mae'r brif dafodiaith, y Wyndodeg, yn perthyn i diriogaeth hen deyrnas Gwynedd y mae'n diddorol nodi bod yr is-dafodieithoedd hyn (a nodweddir gan wahaniaethu geirfa ac acen yn bennaf) yn perthyn yn fras i'r hen gantrefi a chymydau: mae seiliau hanesyddol yr iaith Gymraeg yn hen iawn.