| Enghraifft o: | dyfroedd tiriogaethol, môr  |
|---|---|
| Gwlad |  Cymru |
| Gwladwriaeth | Cymru |
Mae Moroedd Cymru'n cynnws y môr o gwmpas arfordir Cymru hyd at 24 milltir (uchafswm). Ystyrir Moroedd Cymru (The Welsh marine area) yn asedau gwerthfawr, yn rhan annatod o hanes Cymru a'i mytholeg, ei heconomi a'i ffordd o fyw. Ceir ynddynt nifer fawr o rywogaethau, cynefinoedd ac ecosystemau gwahanol iawn ac maent yn ffynhonnell incwm sylweddol. Mae'r moroedd hyn, a adnabyddir weithiau fel 'moroedd tiriogaethol' tua'r un faint, o ran arwynebedd, a moroedd tiriogaethol yr Almaen.
Mae arfordir Cymru'n 2,120 km o hyd. Mae arwynebedd moroedd tiriogaethol Cymru tua 32,000 km sgwâr, sy’n golygu bod ardal forol Cymru tipyn mwy na'i thir, sef 21,218 km sg. Cyfanswm tir a moroedd Cymru, felly yw 53,218 km sg.
Mae'r moroedd hyn yn bwysig oherwydd eu dylanwad economaidd ac amgylcheddol.[1]
Derbyniodd Llywodraeth Cymru bwerau i ddatblygu cynllun morol (Cynllun Morol Cenedlaethol Cymru; Welsh National Marine Plan) o dan Ddeddf y Môr a Mynediad i'r Arfordir 2009. Oherwydd hyn gall Llywodraeth Cymru bellach warchod ardaloedd cadwraeth morol yn ogystal â helpu manteisio ar botensial economaidd y moroedd mewn ffordd gynaliadwy. Mae'r Cynllun hwn i'w gael yma ar ffurf PDF.
Drwy ei chynllun morol, gall y Llywodraeth nodi pa ardaloedd o'r môr fydd yn cael:
- 1. eu diogelu ar gyfer cadwraeth natur,
- 2. eu diogelu ar gyfer y sector pysgota
- 3. eu defnyddio ar gyfer ynni adnewyddadwy morol.
Mae'r moroedd hyn yn cynnwys:
- rhanbarth glannau Cymru (0-12 milltir fôr; inshore region neu territorial sea) a
- rhanbarth y môr mawr (o 12 milltir fôr at y ffin ag Iwerddon; offshore region neu contiguous zone)
- ↑ ymchwil.senedd.cymru; adalwyd 6 Hydref 2024.