Mynydd Parys

Mynydd Parys
Math	copa, bryn
	LL-Q9309 (cym)-Calab22-Mynydd Parys (Q7141415).wav
Daearyddiaeth
Sir	Ynys Môn
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	147 metr
Cyfesurynnau	53.388674°N 4.343211°W
Cod OS	SH4427190541
Manylion
Amlygrwydd	66 metr
Rhiant gopa	Mynydd Bodafon
Statws treftadaeth	Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Mae Mynydd Parys yn fryn 147 m (482 troedfedd) o uchder, ychydig i'r de o dref Amlwch yng ngogledd-ddwyrain Ynys Môn. Yn ystod ail hanner y 18fed ganrif, cloddfa Mynydd Parys, a'i diwydiant copr, oedd y mwyaf yn y byd.^[1]

Dechreuwyd cloddio am gopr ym Mynydd Parys tua 4000 o flynyddoedd yn ôl a pharhaodd hyn drwy gydol cyfnod y Rhufeiniaid.^[2]^[3]

Ail-ddarganfuwyd copr ar y mynydd yn 1764 gan fwynwr lleol ac erbyn y 1780au Mynydd Parys oedd y gloddfa fwyn fwyaf yng Nghymru. Tan 1821, roedd Mynydd Parys hyd yn oed yn cynhyrchu ei arian ei hunan, a oedd yn cael ei roi i’r gweithwyr.^[4]

Roedd Mynydd Parys yn tra-arglwyddiaethu ar farchnad gopr y byd yn ystod chwarter olaf y 18fed ganrif, ac roedd y copr a gloddiwyd yma'n cael ei ddefnyddio i gynhyrchu llongau rhyfel Prydain. Erbyn diwedd y 19eg ganrif roedd y gweithfeydd yn dechrau dirywio oherwydd trafferthion ynghylch tynnu copr o’r ddaear a chystadleuaeth ratach oddi wrth farchnadoedd yn Ewrop.

Erbyn heddiw mae’r gweithfeydd hynafol yn cael eu hastudio gan haneswyr ac archaeolegwyr ac mae golygfeydd trawiadol y mynydd yn boblogaidd ymhlith cerddwyr ac ymwelwyr.

↑ John Rowlands, Copper mountain (Cymdeithas Hynafiaethwyr Môn, 1966).
↑ "How the Romans defeated the awe-inspiring Druids of Anglesey". Anglesey Hidden Gem. Cyrchwyd 2020-09-17.
↑ Brown, Debra (2014-01-29). "English Historical Fiction Authors: The Menai Massacre & the Last Outpost of the Druids". English Historical Fiction Authors. Cyrchwyd 2020-09-17.
↑ "THE PARYS COPPER MINE", Cornwall, Its Mines and Miners (Routledge): pp. 220–222, 2013-01-11, ISBN 978-0-203-04175-8, http://dx.doi.org/10.4324/9780203041758-65, adalwyd 2020-09-17

[Rowlands-1] John Rowlands, Copper mountain (Cymdeithas Hynafiaethwyr Môn, 1966).

[2] "How the Romans defeated the awe-inspiring Druids of Anglesey". Anglesey Hidden Gem. Cyrchwyd 2020-09-17.

[3] Brown, Debra (2014-01-29). "English Historical Fiction Authors: The Menai Massacre & the Last Outpost of the Druids". English Historical Fiction Authors. Cyrchwyd 2020-09-17.

[4] "THE PARYS COPPER MINE", Cornwall, Its Mines and Miners (Routledge): pp. 220–222, 2013-01-11, ISBN 978-0-203-04175-8, http://dx.doi.org/10.4324/9780203041758-65, adalwyd 2020-09-17

[1]

[2]

[3]

[4]