Back Аиспан бызшәа AB Bahsa Seupanyo ACE Испаныбзэ ADY Spaans AF Spanische Sprache ALS እስፓንኛ AM Idioma castellano AN Spēonisc sprǣc ANG स्पेनिश भाषा ANP اللغة الإسبانية Arabic

Sbaeneg

Sbaeneg (español)
Siaredir yn: Sbaen a'r mwyafrif o wledydd Canol a De America.
Parth: Affrica, Ewrop, America
Cyfanswm o siaradwyr: bron i 600 miliwn
Safle yn ôl nifer siaradwyr: 4
Achrestr ieithyddol: Indo-Ewropeaidd

 Italeg
  Romáwns
   Italo-Gorllewimol

     Galo-Iberaidd
      Ibero-Romáwns
       Iberaidd Gorllewinol
         Sbaeneg

Statws swyddogol
Iaith swyddogol yn: Sbaen a llawer o wledydd eraill.
Rheolir gan: Real Academia Española a'r Asociación de Academias de la Lengua Española
Codau iaith
ISO 639-1 es
ISO 639-2 spa
ISO 639-3 spa
Gweler hefyd: Iaith – Rhestr ieithoedd
Glas tywyll: iaith swyddogol. Glas golau: 20% o'r boblogaeth yn ei siarad.

Iaith a darddodd yn Sbaen yw'r Sbaeneg neu weithiau Castileg[1], sy'n un o'r ieithoedd Romáwns yn y teulu Indo-Ewropeaidd, a esblygodd o Ladin llafar ym Mhenrhyn Iberia yn Ewrop. Heddiw, mae'n iaith fyd-eang gyda bron i 500 miliwn o siaradwyr brodorol, yn bennaf yn America a Sbaen. Sbaeneg yw iaith swyddogol 20 gwlad a hi yw'r ail famiaith a siaredir fwyaf yn y byd ar ôl Tsieineeg Mandarin;[2][3] y bedwaredd iaith a siaredir fwyaf yn y byd ar ôl Saesneg, Tsieinëeg Mandarin, a Hindustani (Hindi-Wrdw); a'r iaith Romáwns fwyaf yn y byd. Mae'r boblogaeth fwyaf o siaradwyr brodorol y Sbaeneg ym Mecsico.[4] Sbaeneg yw'r drydedd iaith a ddefnyddir fwyaf ar y we ar ôl Saesneg a Tsieineeg.[5] Fe'i siaredir hefyd ar draws Canol America, ac yng ngwledydd gorllewinol De America (gan gynnwys yr Ariannin a Pheriw). Fe'i siaredir gan rhyw 500 miliwn fel mamiaith - mwy nag unrhyw iaith arall ar wahân i Tsieineeg Mandarin, a thua 600 miliwn ledled y byd.

Mae'r Sbaeneg yn rhan o'r grŵp Ibero-Romáwns o ieithoedd, a esblygodd o sawl tafodiaith o Ladin Llafar yn Iberia ar ôl cwymp yr Ymerodraeth Rufeinig Orllewinol yn y 5g. Daw'r testunau Lladin hynaf ag olion Sbaeneg arnynt o ganol gogledd Iberia yn y 9g,[6] a digwyddodd y defnydd ysgrifenedig systematig cyntaf o'r iaith yn Toledo, dinas amlwg Teyrnas Castile, yn y 13g. Gwladychodd Sbaen llawer o wledydd tramor, gan adael ei hiaith yno ar wefusau'r brodorion, yn fwyaf nodedig yn yr Americas.[7]

Fel iaith Romáwns, mae'r Sbaeneg yn ddisgynnydd i Ladin ac mae ganddi un o'r graddau llai o wahaniaeth ohoni (tua 20% o wahaiaeth) ochr yn ochr â Sardinia ac Eidaleg.[8] Mae tua 75% o eirfa Sbaeneg fodern yn deillio o Ladin, gan gynnwys benthyciadau Lladin o'r Hen Roeg.[9][10] Ochr yn ochr â Saesneg a Ffrangeg, mae hefyd yn un o'r ieithoedd tramor a addysgir fwyaf ledled y byd. Nid yw Sbaeneg yn nodwedd amlwg fel iaith wyddonol; fodd bynnag, fe'i cynrychiolir yn well mewn meysydd fel y dyniaethau a'r gwyddorau cymdeithasol.[11]

Mae'r Sbaeneg yn un o chwe iaith swyddogol y Cenhedloedd Unedig, ac fe'i defnyddir hefyd fel iaith swyddogol gan yr Undeb Ewropeaidd, Sefydliad Taleithiau America, Undeb Cenhedloedd De America, Cymuned Taleithiau America Ladin a'r Caribî, yr Undeb Affricanaidd a llawer o sefydliadau rhyngwladol eraill.[12]

  1. ↑ "Geiriadur Prifysgol Cymru". geiriadur.ac.uk. Cyrchwyd 2022-06-25.
  2. ↑ Eberhard, David M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. (2019). "Summary by language size". Ethnologue. SIL International. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 August 2019. Cyrchwyd 3 March 2022.
  3. ↑ Salvador, Yolanda Mancebo (2002). "Hacia una historia de la puesta en escena de La vida es sueño". Calderón en Europa (yn Sbaeneg). Vervuert Verlagsgesellschaft. tt. 91–100. doi:10.31819/9783964565013-007. ISBN 978-3-96456-501-3.
  4. ↑ "Countries with most Spanish speakers 2021".
  5. ↑ Devlin, Thomas Moore (30 January 2019). "What Are The Most-Used Languages On The Internet?". +Babbel Magazine. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 6 December 2021. Cyrchwyd 13 July 2021.
  6. ↑ (yn es) La RAE avala que Burgos acoge las primeras palabras escritas en castellano, ES: El Mundo, 7 November 2010, http://www.elmundo.es/elmundo/2010/11/07/castillayleon/1289123856.html, adalwyd 24 November 2010
  7. ↑ Rice, John (2010). "sejours linguistiques en Espagne". sejours-linguistiques-en-espagne.com. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 18 January 2013. Cyrchwyd 3 March 2022.
  8. ↑ Pei, Mario (1949). Story of Language. ISBN 03-9700-400-1.
  9. ↑ Robles, Heriberto Camacho Becerra, Juan José Comparán Rizo, Felipe Castillo (1998). Manual de etimologías grecolatinas (arg. 3.). México: Limusa. t. 19. ISBN 968-18-5542-6.
  10. ↑ Comparán Rizo, Juan José. Raices Griegas y latinas (yn Sbaeneg). Ediciones Umbral. t. 17. ISBN 978-968-5430-01-2. Cyrchwyd 22 August 2017.
  11. ↑ "El español se atasca como lengua científica". Servicio de Información y Noticias Científicas (yn Sbaeneg). 5 March 2014. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 22 February 2019. Cyrchwyd 29 January 2019.
  12. ↑ "Official Languages | United Nations". www.un.org. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 17 October 2015. Cyrchwyd 19 November 2015.

Sbaeneg

Dodaje.pl - Ogłoszenia lokalne