Tocsin

Gwenwyn a gynhyrchir yn fiolegol gan organeb byw yw tocsin.^[1] Defnyddir y term yn enwedig i ddisgrifio sylweddau gwenwynig a gynhyrchir gan micro-organebau megis bacteriwm, dinofflangellogion, ac algâu. Cynhyrchir mycotocsinau gan ffyngau, phytotocsinau neu lyswenwynau gan blanhigion fasgwlaidd, a söotocsinau gan anifeiliaid.^[2]

Rhennir tocsinau yn endotocsinau ac ecsotocsinau. Sylwedd polysacarid a ffosffolipid yw'r endotocsin a geir mewn cellfuriau. Rhyddheir endotocsin pan mae'r gell yn marw neu'n chwalu. Tocsin a secretir gan gell fyw i mewn i'w hamgylchedd yw ecsotocsin. Grŵp amrywiol o broteinau hydawdd yw'r rhain.

Tocsoid yw'r enw ar docsin protein sydd wedi ei wresogi neu ei drin yn gemegol er mwyn atal ei wenwyn, ond ni effeithir ar ei allu i achosi'r corff i greu gwrthgyrff.

1. ↑  tocsin. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 31 Gorffennaf 2016.
2. ↑ (Saesneg) toxin. Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 31 Gorffennaf 2016.