Yishuv

Yishuv (Hebraeg: ישוב, aneddiad) neu Ha-Yishuv (yr Yishuv, הישוב, neu'r term llawn הישוב היהודי בארץ ישראל Hayishuv Hayehudi b'Eretz Yisrael, "Yr aneddiadau Iddewig yng ngwlad Israel") yw'r term Hebraeg sy'n cael ei ddefnyddio yn aml i gyfeirio at y màs o ymsefydlwyr Iddewig rhwng 1880 a 1948 oedd yn byw yn nhalaith Syria Otomanaidd (oedd yn cynnwys y rhan fwyaf o Israel a Phalesteina gyfoes) ac yna y Mandad Prydain o Balesteina cyn sefydlu Gwladwriaeth Israel.

Roedd y trigolion a ymsefydlwyr newydd yn cyfeirio at y gymuned Iddewig yma fel "yr Yishuv "neu" Ha-Yishuv". Daeth y term i'w harddel o'r 1880au ymlaen (pan roedd tua 25,000 o Iddewon yn byw yn Syria Otomanaidd) a chyn creu Israel annibynnol yn 1948 (ar yr adeg roedd tua 700,000 Iddewon). Mae'n cael ei ddefnyddio hyd heddiw yn Hebraeg ac ieithoedd eraill i ddynodi gymuned Iddewig yn Israel cyn datgan annibyniaeth Israel.

Nodweddir yr Yishuv gan dwf demograffig oherwydd twf naturiol ac ymfudo. Yn 1860 yn ystod cyfnod yr Hen Yishuv roedd oddeutu 12,000 o Iddewon ym Mhalesteina gyfoes. Erbyn 1880 (a dechrau'r Yishuv newydd) roedd oddeutu 25,000 o Iddewon, ac erbyn cyhoeddi annibyniaeth Israel roedd 680,000 o Iddewon yn y wladwriaeth newydd.

Darganfu cyfrifiad filitaraidd Brydeinig yn 1918 yn y Palesteina 'newydd' a feddianwyd gan y Prydeinwyr, fod 573,000 Arabiaid (tua 10% ohonynt yn Gristnogion) a 66,000 o Iddewon.^[1]

Fel arfer gwahaniaethir rhwng yr 'Hen Yishuv' a'r 'Yishuv Newydd'.

1. ↑ [1]