Yr Ail Ryfel Byd

Yr Ail Ryfel Byd
Dyddiad 1 Medi, 1939 – 2 Medi, 1945 Lleoliad Ewrop, y Cefnfor Tawel, De Ddwyrain Asia, y Dwyrain Canol, y Môr Canoldir ac Affrica Canlyniad Buddugoliaeth i'r Cynghreiriaid. Creu'r Cenhedloedd Unedig. Ymddangosiad yr Unol Daleithiau a'r Undeb Sofietaidd fel uwchbwerau. Creu meysydd dylanwad y Byd Cyntaf a'r Ail Fyd yn Ewrop sy'n arwain at y Rhyfel Oer.
Cydryfelwyr
Pwerau Cynghreiriol:  Yr Undeb Sofietaidd (1941-45)  Yr Unol Daleithiau (1941-45)  Y Deyrnas Unedig  Tsieina  Ffrainc ...et al.	Pwerau'r Axis:  Yr Almaen  Japan (1941-45) (1940-1943/45) Yr Eidal ...et al.  Hwngari (1940-44,45)  Rwmania (1941-44,45)
Arweinwyr
Joseff Stalin (1941-45)  F.D. Roosevelt (1941-45)  Harry S. Truman (1945)  Winston Churchill  Chiang Kai-shek ...et al.	Adolf Hitler  Hirohito (1941-45)  Benito Mussolini (1940-43) ...et al.
Anafusion a cholledion
Meirw milwrol: Dros 14 000 000 Meirw dinesig: Dros 36 000 000 Cyfanswm y meirw: Dros 50 000 000	Meirw milwrol: Dros 8 000 000 Meirw dinesig: Dros 4 000 000 Cyfanswm y meirw Dros 12 000 000

Gweler Cymru a'r Ail Ryfel Byd am effaith y rhyfel ar Gymru.

Yr Ail Ryfel Byd oedd y rhyfel mwyaf eang a chostus mewn hanes. Bu ymladd ar draws rhan helaeth o'r byd, o Norwy hyd ynys Gini Newydd, ac amcangyfrifir i tua 60 miliwn o bobl gael eu lladd neu farw o newyn a achoswyd gan y rhyfel. Ar un ochr yn y rhyfel roedd y Deyrnas Unedig a'r Gymanwlad Brydeinig, Ffrainc, yr Unol Daleithiau, yr Undeb Sofietaidd a Tsieina, gyda nifer o wledydd llai. Cyfeirir at yr ochr yma yn aml fel "y Cyngheiriaid". Ar yr ochr arall roedd yr Almaen, yr Eidal a Siapan, gyda nifer o wledydd llai. Prif ardaloedd y brwydro oedd Ewrop, Dwyrain Asia a'r Cefnfor Tawel.

Nid oes cytundeb ar union ddyddiad dechrau'r rhyfel. Y dyddiad mwyaf cyffredin a dderbynnir yw 1 Medi 1939, pan ymosododd yr Almaen ar Wlad Pwyl, gyda Phrydain a Ffrainc yn cyhoeddi rhyfel ar yr Almaen ddau ddiwrnod yn ddiweddarach. Mae eraill yn crybwyll y 7 Gorffennaf 1937 fel dyddiad dechrau'r rhyfel, pan ymosododd Siapan ar Tsieina ac eraill wedyn yn nodi Mawrth 1939 a'r adeg yr aeth byddinoedd Hitler i mewn i Prague, Tsiecoslofacia. Dim ond yn 1941 y daeth y rhyfel yn wirioneddol fyd-eang. Ym Mehefin y flwyddyn honno, ymosododd yr Almaen ar yr Undeb Sofietaidd, tra ym mis Rhagfyr ymosododd Japan ar lynges yr Unol Daleithiau yn Pearl Harbor. Yn fuan wedyn, cyhoeddodd yr Almaen ryfel ar yr Unol Daleithiau i gefnogi Japan. Ystyrir fel rheol fod y rhyfel wedi dod i ben ar 2 Medi 1945, pan ildiodd Japan i'r Cyngheiriaid.

Roedd technoleg filwrol wedi datblygu yn sylweddol ers y Rhyfel Byd Cyntaf, ac roedd awyrennau wedi dod yn llawer mwy pwysig. Daeth cyrchoedd awyr ar ddinasoedd y gelyn yn elfen bwysig yn strategaeth y ddwy ochr, ac roedd hyn yn un o'r rhesyymau fod y cyfanswm colledion ymhlith y boblogaeth sifil yn llawer uwch yn y rhyfel yma nag yn y Rhyfel Byd Cyntaf. Daeth y rhyfel i ben pan ollyngodd America fomiau atomig ar ddinasoedd Hiroshima a Nagasaki yn Japan.

Yn ystod y rhyfel hwn lladdwyd miliynau o bobl yng ngwersylloedd crynhoi a gwersylloedd difa yr Almaen. Lladdwyd tua 6 miliwn o Iddewon yn yr Holocost, a niferoedd llai ond sylweddol o nifer o grwpiau eraill. Erbyn diwedd y rhyfel, yr Unol Daleithiau a'r Undeb Sofietaidd oedd y ddau bŵer mawr, gan osod patrwm a barhaodd am rai degawdau. Rhannwyd yr Almaen yn ddwy, rhaniad a barhaodd hyd 1990. Er i'r hen bwerau ymerodrol fel y Deyrnas Unedig a Ffrainc fod ar yr ochr fuddugol, cawsant eu gwanhau yn sylweddol gan y rhyfel, ac yn ystod yr ugain mlynedd dilynol dadfeiliodd eu hymerodraethau yn raddol.