Sean Penn

Sean Justin Penn, cgnusû méj cuma Sean Penn (Santa Mònica, 17 'd Agóst dal 1960, a s lèś [ʃɔːn pɛn] in ingléś, dònca Sciôn Pèn a la miranduléśa), 'l è 'n atōr, senegiadōr, regìsta e prudutōr americàṅ, candidâ par sinc vòlti a i Prèmi Òscar in du 'l à vins cuma atōr prutagunìsta in dal 2004 par Mystic River e in dal 2009 par Milk.

'L à inóltar purtâ a cà 'n Golden Globe, 'n Ōrs 'd Argìnt a 'l Fèstival 'd Berlîṅ par Dead Man Walking - Condannato a morte, un prèmi a 'l Fèstival ad Cannes par She's So Lovely - Così carina e dū Cópi Vólpi a 'l Fèstival ad Venèsia par Bugie, baci, bambole & bastardi e par 21 grammi.

'L è stâ spuśâ cun la cantànta Madonna e cun l'atōra Robin Wright ch'la gh'à dâ dū fiōi e al gh'à abû dal relasiòṅ cun la Pamela Springsteen, l'Elizabeth McGovern, la Susan Sarandon, la Charlize Theron e cun la fiōla dla Greta Scacchi e 'd Vincent D'Onofrio, la Leila George, ch'l'è sèg da 'l 2016. Al gh'iva 'n fradèl, anc lò atōr famóś, ch'l è mòrt par 'n atàc ad cōr in dal 2006, Chris.

Da 'l punt ad vista pulìtig, al s è dit da la banda 'd Barack Obama e dal presidènt venesuelàṅ, al sucialìsta Hugo Chávez.

Sean al fà 'l sò debùt cuma atōr in 'n epiśòdi dal telefìlm La casa nella prateria dal 1974 mént'r a 'l cìnema al gh'à da spetàr al 1981 quànd Harold Becker al gh śibìs la part d'l arvèrs capitàṅ Alex Dwyer in Taps - Squilli di rivolta. Dòp al dramàtic A distanza ravvicinata ad James Foley dal 1986, in du la Madonna la canta Live To Tell in di tìtui 'd cóa, 'l atōr califurgnàṅ al lavóra pròpria cun la cantànta uriginària dal Mìchigan in dla cumèdia Shanghai Surprise d'l an dòp. I dū i decìd'n anc ad spuśàr-as par pò divursiàr in dal 1989.

Fra la fiṅ di an Utànta e 'l inìsi di an Nuànta al gira dū impurtànti pelìculi dal regìsta Brian De Palma, Vittime di guerra e Carlito's Way. In dal 1995 'l è prutagunìsta insém a la Susan Sarandon dal dramàtic Dead Man Walking - Condannato a morte, òpra ch'la gh pòrta na candidadùra a i Prèmi Òscar. In dal 1997 al gira soquànt film ad sucès cuma She's So Lovely - Così carina ad Nick Cassavetes, U Turn - Inversione di marcia 'd Oliver Stone e The Game - Nessuna regola ad David Fincher.

In dal 1998 al lavóra cun Terrence Malick in dla sò pelìcula 'd guèra La sottile linea rossa méntar 'l an dòp 'l è in dal cast dla cumèdia 'd Woody Allen Accordi e disaccordi. In dal 2000 al ciàpa la part 'd Cuco Sánchez in Prima che sia notte, film ad Julian Schnabel cun prutagunìsta Javier Bardem e 'n camèo 'd Johnny Depp, e 'd Thomas Janes in dal thriller Il mistero dell'acqua.

Al 2003 'l è 'n an ciàṿ par lò parchè, faghénd al prutagunìsta 'd Mystic River 'd Clint Eastwood, al vins al sò prim Prèmi Òscar e anc un Golden Globe. 'N atra statṿa la gh riva in dal 2008 quànd al fà 'l gay Harvey Milk in dal film biugràfic Milk ad Gus Van Sant.

In dal 2001 al tórna a lauràr cun Malick in The Tree of Life e par la prima vòlta c'n un regìsta itagliàṅ Paolo Sorrentino in This Must Be the Place in du 'l fà na vècia rock star ch'la pâr Robert Smith di The Cure.

• 1981 - Taps - Squilli di rivolta (Taps), regìa 'd Harold Becker
• 1982 - Fuori di testa (Fast Times at Ridgemont High), regìa dl'Amy Heckerling
• 1983 - Bad Boys, regìa ad Rick Rosenthal
• 1983 - Summerspell, regìa dla Lina Shanklin
• 1984 - Crackers, regìa ad Louis Malle
• 1984 - In gara con la luna (Racing with the Moon), regìa ad Richard Benjamin
• 1984 - Il gioco del falco (The Falcon and the Snowman), regìa ad John Schlesinger
• 1986 - A distanza ravvicinata (At Close Range), regìa ad James Foley
• 1986 - Shanghai Surprise, regìa ad Jim Goddard
• 1988 - Colors - Colori di guerra (Colors), regìa ad Dennis Hopper
• 1988 - Berlino - Opzione zero (Judgment in Berlin), regìa ad Leo Penn
• 1989 - Vittime di guerra (Casualties of War), regìa ad Brian De Palma
• 1989 - Non siamo angeli (We're No Angels), regìa ad Neil Jordan
• 1990 - Stato di grazia (State of Grace), regìa ad Phil Joanou
• 1991 - A letto con Madonna (Truth or Dare: In Bed with Madonna), regìa 'd Alek Keshishian - ducumentàri
• 1993 - Carlito's Way, regìa ad Brian De Palma
• 1995 - Dead Man Walking - Condannato a morte (Dead Man Walking), regìa ad Tim Robbins
• 1997 - Prove d'accusa (Loved), regìa dl'Erin Dignam
• 1997 - She's So Lovely - Così carina (She's So Lovely), regìa ad Nick Cassavetes
• 1997 - U Turn - Inversione di marcia (U Turn), regìa 'd Oliver Stone
• 1997 - The Game - Nessuna regola (The Game), regìa ad David Fincher
• 1997 - Piscine - Incontri a Beverly Hills (Hugo Pool), regìa ad Robert Downey Sr.
• 1997 - Bugie, baci, bambole & bastardi (Hurlyburly), regìa 'd Anthony Drazan
• 1998 - La sottile linea rossa (The Thin Red Line), regìa ad Terrence Malick
• 1999 - Essere John Malkovich (Being John Malkovich), regìa ad Spike Jonze (1999) - camèo
• 1999 - Accordi e disaccordi (Sweet and Lowdown), regìa ad Woody Allen
• 2000 - Una notte per decidere (Up at the Villa), regìa ad Philip Haas
• 2000 - Prima che sia notte (Before Night Falls), regìa ad Julian Schnabel
• 2000 - Il mistero dell'acqua (The Weight of Water), regìa dla Kathryn Bigelow
• 2001 - Mi chiamo Sam (I Am Sam), regìa ad Jessie Nelson
• 2003 - Le forze del destino (It's All About Love), regìa ad Thomas Vinterberg
• 2003 - Mystic River, regìa ad Clint Eastwood
• 2003 - 21 grammi (21 Grams), regìa 'd Alejandro González Iñárritu
• 2004 - The Assassination (The Assassination of Richard Nixon), regìa ad Niels Mueller
• 2005 - The Interpreter, regìa ad Sydney Pollack
• 2006 - Tutti gli uomini del re (All the King's Men), regìa ad Steven Zaillian
• 2008 - Disastro a Hollywood (What Just Happened?), regìa ad Barry Levinson
• 2008 - Milk, regìa ad Gus Van Sant
• 2010 - Fair Game - Caccia alla spia (Fair Game), regìa ad Doug Liman
• 2011 - The Tree of Life, regìa ad Terrence Malick
• 2011 - This Must Be the Place, regìa ad Paolo Sorrentino
• 2013 - Gangster Squad, regìa ad Ruben Fleischer
• 2013 - I sogni segreti di Walter Mitty (The Secret Life of Walter Mitty), regìa ad Ben Stiller
• 2015 - The Gunman, regìa ad Pierre Morel

• 1991 - Lupo solitario (The Indian Runner)
• 1995 - 3 giorni per la verità (The Crossing Guard)
• 2001 - La promessa (The Pledge)
• 2001 - 11 settembre 2001 (11'0901 - September 11) - epiśòdi USA
• 2007 - Into the Wild - Nelle terre selvagge (Into the Wild)
• 2016 - Il tuo ultimo sguardo (The Last Face)

• (EN) Filmugrafìa su IMDb

• Wikiquote contiene citazioni di o su Sean Penn
• Wikimedia Commons contiene file multimediali su Sean Penn