Esencismo

Esencismo estas la vidpunkto, ke por ĉiu specifa estaĵo ekzistas aro de atributoj, kiuj estas necesaj por ĝiaj identeco kaj funkcio.^[1] En okcidenta pensado, la koncepto troviĝas en la verkaroj de Platono kaj Aristotelo. Platona idealismo estas la plej frua konata teorio, pri kiel ĉiuj konataj aferoj kaj konceptoj havas esencan realon pri si ("ideon" aŭ "formon"), esencon, sen kiu tiuj aferoj kaj konceptoj estus aliaj. La kategorioj de Aristotelo proponis, ke ĉiuj objektoj estas la objektoj, kiuj ili estas, pro sia substanco, kaj ke sen tiu substanco, la objekto estus alia. Laŭ la resumo de George Lakoff pri la vidpunkto de Aristotelo, la esencaj kvalitoj de objekto estas "tiuj propraĵoj, kiuj kaŭzas, ke la afero estu tia, kia ĝi estas, kaj sen kiuj ĝi ne estus tia afero."^[2] Tiu vidpunkto estas komparata kontraŭ neesencismo, kiu diras, ke por ĉiu speco de estaĵo, ne ekzistas specifaj trajtoj, kiujn tia estaĵo devas posedi.

Esencismo estis polemika ekde la komenco. En Parmenides la Sokrato de Platono jam kritikis la koncepton pri ideoj, dirante, ke se ni akceptas ideojn pri aferoj, kiaj Beleco kaj Justeco, ni devas akcepti ankaŭ la "ekziston de apartaj formoj por haro, koto, kaj polvo."^[3] Ĝis la tempo de Charles Darwin, esencismo donis la bazon kaj rezonon por taksonomio;^[4] hodiaŭ la preciza rolo kaj graveco de esencismo en biologio estas pridisputata.^[5]

Franca strukturisma feminismo estis ofte akuzata pri esencismo, kontraŭe al seksa konstruismo.^[6]

1. ↑ Cartwright, Richard L. (1968). “Some Remarks on Essentialism”, The Journal of Philosophy 65 (20), p. 615–626. doi:10.2307/2024315. 
2. ↑ Janicki 2003, p. 274
3. ↑ Plato's Parmenides. Stanford Encyclopedia of Philosophy. Stanford University (30 July 2015).
4. ↑ Ereshefsky 2007, p. 8
5. ↑ Hull 2007
6. ↑ Fuss 2013, paĝoj 2-6