Franca respublika kalendaro

En la fino de la 18-a jarcento en Francio okazis la Franca revolucio de 1789, kiu aboliciis monarkion kaj feŭdan reĝimon. En fluo de sciencemaj kaj kontraŭreligiaj pensoj, la revolucia registaro decidis anstataŭigi la sistemon de Kristana Erao, enkonduki novan kalendaran eraon kaj komenci jarkalkulon de la tago de deklaro de la Franca Respubliko (22-a de septembro de 1792 laŭ Gregoria kalendaro). Ĉi tiu tago kongruis kun la aŭtuna ekvinokso. Tiel, oni nomas tiun kreitan kalendaron Franca respublika kalendaro aŭ ankaŭ Franca revolucia kalendaro.

Ekzemple, la 1-a de januaro de 2000 laŭ la gregoria kalendaro estis la tago primidi de la 2-a dekado de Nivozo de CCVII (=207) laŭ la franca respublika kalendaro.

Tiu kalendaro nombras en la jaro 12 monatojn, kiujn konsistigas po 30 tagoj. Semajnon anstataŭas dekado (décade), entenanta 10 tagojn. Unu monato do konsistas el 3 dekadoj. La sistemo estas verko de Gilbert Romme kun helpo de Lalande, Delambre, Monge kaj Lagrange. La nomoj de la monatoj kaj la tagoj estis proponitaj de Fabre d'Eglantine, membro de Konvencio, naskita en la sudfranca urbo Carcassonne, laŭ devenoj tre pliparte latina:

Tiuj de la tagoj laŭ latinlingvaj nombroj: primidi, duodi, tridi, quartidi, quintidi, sextidi, septidi, octidi, nonidi, décadi.
Tiuj de la monatoj laŭ la sezonoj, la agrikultura ciklo en eŭropa Francio.

La jaroj estis skribitaj per romiaj ciferoj.

Nomo	Ordnumero	Daŭro laŭ Gregoria kalendaro	Signifo de la nomo
Vendemiero	la 1-a monato	22/23 sep - 21/22 okt	fr. vendémiaire, de lat. Vindemia -- "rikolto de vinberoj"
Brumero	la 2-a monato	22/23 okt - 20/21 nov	fr. brumaire, de brume -- "nebula"
Frimero	la 3-a monato	21/23 nov - 20/22 dec	fr. frimaire, de lat. frimas -- "frostoj"
Nivozo	la 4-a monato	21/23 dec - 19/21 jan	fr. nivôse, de lat. nivosus -- "neĝa"
Pluviozo	la 5-a monato	20/21 jan - 18/19 feb	fr. pluviôse, de lat. pluviosus -- "pluva"
Ventozo	la 6-a monato	19/20 feb - 20/21 mar	fr. ventôse, de lat. ventosus -- "venta"
Ĝerminalo	la 7-a monato	21/22 mar - 19/20 apr	fr. germinal, de lat. germen -- "ĝermo"
Florealo	la 8-a monato	20/21 apr - 19/20 maj	fr. florial, de lat. floreus -- "florplena"
Prerialo	la 9-a monato	20/21 maj - 19/20 jun	fr. prairial, de lat. pratus -- "herbejo"
Mesidoro	la 10-a monato	19/20 jun - 18/19 jul	fr. messidor, de lat. messis -- "grenrikolto" kaj gr. doron -- "doni"
Termidoro	la 11-a monato	19/20 jul - 17/18 aŭg	fr. thermidor, de gr. therme -- "varmo" kaj doron -- "doni"
Fruktidoro	la 12-a monato	18/19 aŭg - 16/17 sep	fr. fructidor, de lat. fructus -- "frukto" kaj gr. doron -- "doni"

Notu kiel samsezonaj (laŭ sezonoj en Francio) monatoj havas komunan sufikson.

La 12 monatoj do konsistis el 360 tagoj. Kvin pliaj tagoj (ses kun supertago) estis naciaj festotagoj je la fino de la jaro. Komence, ili estis nomataj sans-culottides (laŭ sans-culottes, "senkulotuloj" aŭ malriĉaj revolucianoj). Post 1795, ili estis nomitaj "komplementaj tagoj".

La Fête de la Vertu, "Festo de virto" je la 17-a aŭ 18-a de septembro
La Fête du Génie, "Festo de genio" je la 18-a aŭ 19-a de septembro
La Fête du Travail, "Festo de laboro" je la 19-a aŭ 20-a de septembro
La Fête de l'Opinion, "Festo de la opinio" je la 20-a aŭ 21-a de septembro
La Fête des Récompenses, "Festo de rekompenco" je la 21-a aŭ 22-a de septembro
La Fête de la Révolution, "Festo de revolucio", supertago je la 22-a aŭ 23-a de septembro

Inter tiuj, kiuj volis etendi la kalendaron post ĝia oficialigo, estis malklare kiel kalkuli superjarojn post la jaro XIV.

La Revolucia Kalendaro vivis nelonge. Je la 9-a de septembro de 1805 Imperiestro Napoleono la 1-a dekretis forlason de la Revolucia Kalendaro profite al reuzo de la Gregoria kalendaro, kiu en Francio reefektiviĝis la 1-an de januaro de 1806. Tamen de la 6-a ĝis la 23-a de majo de 1871 ĝi revalidis en la pariza ribelado Commune de Paris.