Silka Vojo

Oni nomas silka vojo reton de karavanaj vojoj, tra kiu atingis Eŭropon la ĉina silko en la antikva kaj mezepoko. Ĝi estis solene malfermita dum regado de la partuja Mitridato la 2-a en la jaro -115. La nocio silka vojo estis inventita en 1877 fare de Ferdinand von Richthofen, germana geografo, por indiki la historian fenomenon de Eŭrazia komerco prefere al specifa itinero^[1].

Se oni parolas pri la silka vojo, oni pensas kutime pri la ĉefa vojo, kiu kondukis de Xi'an (la tiama ĉefurbo de Ĉinio) tra Lanzhou, Wuwei kaj Zhangye ĝis Dunhuang, tie dividiĝis al norda kaj suda itinero ĉirkaŭ la dezerto Takla Makan kaj denove kuniĝis ĉe Kashgar kaj de tie kuris tra Samarkando, Buĥara, Teherano ĝis Antioĥio (hodiaŭ Antakya) al la marbordo de la Mediteranea maro.

Oni transportis tra la silka vojo ne nur varojn kiel spicoj, silko, vitraĵo kaj porcelano; sed per la komerco disvastiĝis ankaŭ religioj kaj kulturoj. Tiel atingis budhismo per la silka vojo tra Ĉinio Japanion kaj tie iĝis reganta religio. Ankaŭ kristanismo (el la tiel nomita Nestorianismo) penetris tra la silka vojo ĝis al la tiama ĉefurbo de Ĉinio, kiel hodiaŭ roktabulo dokumentas tion en Xi'an. La kono pri papero kaj pulvoro alvenis en la arabajn landojn per la silka vojo kaj de tie atingis poste Eŭropon.

Pro la klimoŝanĝo kaj militoj, sed ĉefe pro la kreskanta signifo de novaj ŝipvojaĝoj post la malkovroj fare de la portugaloj kaj hispanoj, la silka vojo perdis sian gravon post la 15-a jarcento. Nun ĝi iĝis turisma celo.

1. ↑ (angla) Rbert Daly & Matthew Rojansky, China’s Global Dreams Give Its Neighbors Nightmares (la tutmondaj revoj de Ĉinio donas premsonĝojn al siaj najbaroj), Foreign Policy, la 12-an de marto 2018.