Back Tartare AF Tataren ALS Tartaros AN تتار Arabic تتار ARZ Tártaros AST Татарал AV Tatarlar AZ تاتارلار AZB Татарҙар BA
| Tataroj | |
|---|---|
 | |
| etno | |
| Tjurkaj popoloj | |
| Kipĉaka lingvaro • Kipchak–Bulgar • Tjurkaj popoloj | |
| Suma populacio | |
| 6 421 500 | |
| Ŝtatoj kun signifa populacio | |
| Lingvo(j) | |
| tatara lingvo • rusa lingvo | |
| Religio | |
| sunaismo • ortodoksismo | |
Tataroj estas tegmenta termino por diversaj tjurkaj popoloj. Antaŭ la fino de la 20-a jarcento, la totala nombro de tataroj en la mondo estis taksita je pli ol 5 milionoj[1].
La plej granda nombro da tataroj loĝas en centraj regionoj de la eŭropa parto de Rusio ĉefe en Meza Volgio, Tatarstano (aŭtonoma respubliko de la Rusia Federacio), sed ankaŭ en Baŝkirio, Uralo, Siberio kaj Krimeo. Granda diasporo loĝas ankaŭ en Kazaĥio, Uzbekio, Meza Azio kaj en Fora Oriento. Diasporaj grupoj de tataroj loĝas ankaŭ en Ĉeĥio[2], Pollando, Rumanio, Finnlando, Uzbekio, Azerbajĝano, Kartvelio, Ukrainio, Litovio, Bulgario, Latvio, Estonio, Belorusio, Finnlando, Turkio, Usono, Ĉinio kaj Germanio.
Tataroj parolas la tataran lingvon. La plej frua literatura verko datiĝas de la 13-a jarcento.
Kiam la nomadaj mongola Ora Hordo konkeris Krimeon en la 1200-aj jaroj, iliaj posteuloj konvertis al sufiismo, mistika formo de Islamo[3]. Tio klarigas kial la plimulto de la tataroj estas islamanoj, krom la kreŝenoj (subgrupo de la volgi-uralaj tataroj), kiuj estas ortodoksaj kristanoj.
Post kiam sovetia gvidanto Josif Stalin akuzis la ĉirkaŭ 200 000 krimeajn tatarojn, ke ili kunlaboris kun la nazioj dum Dua Mondmilito, la krimeaj tataroj estis amase deportitaj al Uzbekio kaj Kazaĥio, kie la uzo de la tatara lingvo estis malpermesita[1].
Ĉar la tataroj ne havas propran sendependan ŝtaton, ili estas iom post iom asimilitaj kaj iom post iom perdas sian scion pri la tatara lingvo, kiu estas anstataŭigita per la plimultaj lingvoj de la landoj en kiuj ili vivas, ekzemple per la rusa en Rusio[4].
- ↑ 1,0 1,1 (en) Tatar | people. Encyclopedia Britannica.
- ↑ (ĉeĥe) KITAP Tatara Asocio en Prago, Kitappraha, la 19-an de decembro 2016.
- ↑ (en) Brian Glyn Williams, Why Crimean Tatars are fearful as Russia invades Ukraine, The Conversation, la 17-an de marto 2022.
- ↑ Multaj tataraj historiistoj verkis pri la asimilado de tataroj, inkluzive de Damir Ischakov, doktoro pri historiaj sciencoj ("Tatara nacio: historio kaj nuna evoluo". Magarif: Kazan, 2002, en la rusa originalo "Татарская нация: история и совия и соверемера и соворе мере". М Ишкаков Казань: Магариф, 2002), kies ideoj estis uzataj ekz. en bakalaŭra tezo: (ĉeĥe) Lira Faskutdinova. Tatara etneco kaj kialoj de lingva asimilado. Prago, 2012. Magistra tezo. Česká zemědělská univerzita v Praze Provozně ekonomická fakulta Katedra psychologie.