Aintzira Handiak

Aintzira Handiak Great Lakes (en), Grands Lacs (fr)
Datu orokorrak
Mota	group of interconnected lakes (en)
Azalera	208.610 km²
Bolumena	22.725 km³
Geografia
Koordenatuak	45°48′N 84°00′W / 45.8°N 84°W / 45.8; -84
Leku geografikoa	Ipar Amerika
Hidrografia
Hustubidea	San Laurendi ibaia
Arro hidrografikoa	Great Lakes drainage basin (en)

Aintzira Handiak^[1] (ingelesez: Great Lakes, frantsesez: Grands Lacs) Ipar Amerikako ipar-ekialdean, AEB eta Kanadaren artean, elkarri loturik dauden bost aintzira zabal dira: Superior^[2], Michigan^[2], Huron^[2], Erie^[2] eta Ontario^[2]. Azken honetatik behera abiatzen den San Laurendi ibaiak Ozeano Atlantikoarekin lotzen ditu. Munduko ur gezako aintzira multzorik handiena da: 244.160 km²-ko eremua eta 22.684 km³-ko bolumena^[3]. Izan ere, planetako ur gezaren % 20 inguru han dago^[4][5][6].

Superior aintzira munduko ur gezako hirugarren lakurik handiena da, Baikal (Siberia)^[2] eta Tanganykaren (Afrika)^[2] atzetik, eta Kaspiar itsasoa (ur gazikoa) kontuan hartuta, bigarrena hedaduraz. Míchigan aintzira da taldeko bakarra osorik Estatu Batuetan dagoena^[7][8][9].

Aintzira Handiak azken glaziazioaren amaieran hasi ziren eratzen, duela 14.000 urte inguru; izan ere, izotz-geruzak urtzean, arroak ebaki zituzten lurrean, eta horiek urez bete ziren^[10]. Aintzirak bide garrantzitsua izan dira garraiorako, migraziorako eta merkataritzarako, eta espezie ugariren bizileku izan dira^[11].

Inguruko eskualdeari Aintzira Handien eskualdea deitzen zaio, zeinak Aintzira Handien Megalopolia barne hartzen duen^[12].

1. ↑ Euskaltzaindia. (2012-05-25). 170. araua: Amerikako toponimia. .
2. ↑ ^{a b c d e f g} Euskaltzaindia, 60. araua, Aintzirak
3. ↑ «Great Lakes | US EPA» web.archive.org 2012-05-29 (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).
4. ↑ «Great Lakes». US Epa.gov. 28 de junio de 2006. Consultado el 19 de febrero de 2011.
5. ↑ «LUHNA Chapter 6: Historical Landcover Changes in the Great Lakes Region» web.archive.org 2012-01-11 (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).
6. ↑ Ghassemi, F. (Fereidoun). (2007). Inter-basin water transfer : case studies from Australia, United States, Canada, China, and India. Cambridge, UK ; New York : Cambridge University Press ISBN 978-0-521-86969-0. (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).
7. ↑ (Ingelesez) «Largest Lakes in the World» www.infoplease.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).
8. ↑ Hough, Jack (1970). «Great Lakes». The Encyclopædia Britannica 10 (Commemorative Edition for Expo'70 edición). Chicago: William Benton. p. 774. ISBN 978-0-85229-135-1
9. ↑ «Large Lakes of the World» www.factmonster.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).
10. ↑ Cordell, Linda S.; Lightfoot, Kent; McManamon, Francis; Milner, George (2008). Archaeology in America: An Encyclopedia: An Encyclopedia. ABC-CLIO. p. 1. ISBN 978-0-313-02189-3
11. ↑ (Ingelesez) «Why Are Great Lakes Cruises So Expensive - Here Are The Reasons» www.janeresture.com (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).
12. ↑ (Ingelesez) «Reports» RPA (Noiz kontsultatua: 2024-04-26).