Baso

Basoa zuhaitzez betetako lur eremua da^[1], non beste hainbat zuhaixka, landare eta bestelako izaki bizidunak bizi ahal diren. Landare-komunitate horiek Lurreko eremu handiak estaltzen dituzte, eta funtzio ugari betetzen: animalientzako habitata, fluxu hidrologikoen modulatzailea, lurzoruaren kontserbatzailea eta abar. Horregatik, Lurraren biosferaren osagai nagusietakoa da eta 4 mila milioi hektarea hartzen zuten 2006ean mundu osoan, gutxi gorabehera lur lehorraren %30^[2].

Basoak munduko eskualde gehienetan aurki daitezke, baldin-eta zuhaitzak hazi badaitezke, baso-mugaraino, salbu-eta sute naturalaren maiztasuna handiegia bada edo inguramena kaltetua badago prozesu naturalengatik edo giza jarduerengatik. Basoek, batzuetan, zuhaitz-espezie asko izaten dituzte eremu txiki baten barruan (oihan tropikalean edo hostozabalen baso epelean kasu) edo espezie gutxi inguru handietan (adibidez, taigan).

Basoa animalia eta landare-espezie askoren bizileku eta Lurreko ekosistema nagusia da^[3]. Basoak Lurreko biosferaren ekoizpen primario gordinaren %75 dira, eta Lurreko landare-biomasaren %80 dute. Ekoizpen primario garbia urteko 21,9 gigatonatan kalkulatzen da baso tropikaletan, 8,1 baso epeletan eta 2,6 baso borealetan^[3].

Gizarteak eta basoek elkarri eragiten diote, modu positiboan zein negatiboan. Basoek zerbitzu ekosistemikoak eskaintzen dizkiete gizakiei, eta hauen osasunean ere eragin dezakete. Giza jarduerek, baso-baliabideen erabilera jasanezina barne, eragin negatiboa izan dezakete baso-ekosistemetan, deforestazioa eragiteraino.

1. ↑ Baso hitza Euskaltzaindiaren hiztegian
2. ↑ (Ingelesez) Forest definition and extent. Nazio Batuen Ingurumen Programa (UNEP) 2010-01-27 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2010-07-26) (Noiz kontsultatua: 2014-11-16).
3. ↑ ^{a b} Pan, Yude. (2013). Annu. Rev. Ecol. Evol. Syst.: 593–62.  doi:10.1146/annurev-ecolsys-110512-135914..