Internet

Internet
Interneten mapa, 2005ean
Zerbitzuak
Nabigazioa	World Wide Web Bilatzaileak Wikiak
Komunikazioa	Posta elektronikoa Posta elektronikoko zerrendak Txatak CMS Foroak RPV
Datuak	Zerbitzariak FTP Web ostalariak Sareak P2P Sareak P2M
Multimedia zerbitzuak	Telefonia VoIP Internet bidezko Telebista eta Irratia Webcam-ak Online jokoak
Zerbitzu komertzialak	Salerosketa elektronikoa Banku elektronikoa
Interneteko hizkuntzak	Ingelesa (35,2%), Txinera (13,7%), Gaztelania (9%), Japoniera (8,4%) Alemana (6,9%), Frantsesa (4,2%)
Erabiltzaileak kontinenteka (2005)	Asia (34%), Europa (29%), Ipar Amerika (23%)

Internet komunikazio-sare interkonektatuen multzo deszentralizatu bat da. Komunikazio-sareen arteko konexioa TCP/IP protokoloen familiak erabiliz lortzen da, eta horri esker, sare fisiko heterogeneoek mundu mailako sare logiko bakarra osatzen dute. 1969an sortu zen, urruneko konputagailuen artean lehenengo aldiz konexioa egitea lortu zenean. Kaliforniako (Estatu Batuak) hiru unibertsitateko konputagailuen arteko konexio hura ARPANET izenez ezagutzen da.

Internet-en erabilera azkar hazi zen mendebaldeko hemisferioan 1990eko hamarkadaren erdian. Berehala, munduko beste lekuetan ere asko zabaldu zen eta 1995. urteaz geroztik Internet-en erabilera 100 aldiz biderkatu zen; 2015erako munduko biztanleriaren herena hartzen zuen^[1][2][3]. Konputagailuen komunikaziorako protokolo desberdinak daude: P2P, bezero-zerbitzari.

Internet-en arrakasta handiena izan duen zerbitzuetako bat World Wide Web (WWW edo Web-a) izan da. Urruneko hipertestu-fitxategiak modu errazean kontsultatzeko aukera ematen duen protokolo multzo bat da. 1990. urtean sortu zen Web-a eta Internet erabiltzen du transmisio-bide moduan.

Baina Web-a ez da Internet erabiltzen duen zerbitzu bakarra. Komunikazio-industria gehienak (telefonia, irratia, telebista, posta,egunkari tradizionalak, etab.) eraldatzen ari dira Interneten eraginez. Horrela sortu dira Internet bidezko telefonia (VoIP), Internet bidezko telebista (IPTV), posta elektronikoa (SMTP), etab. Egunkariak, liburuak eta inprimatutako beste bitarteko batzuk argitaratzeko industriak webguneen teknologiara egokitzen ari dira: blogak, web-kateak, online albiste emaileak, albisteak zabaltzea (NNTP), etab.

Pertsonen komunikatzeko modua ere aldatu eta azkartu ditu Internetek, berehalako mezularitzaren, foroen eta sare sozialen bidez. Informazioa trukatzeko protokoloei esker erraza da fitxategiak transmititzea (FTP), urruneko dispositiboetarako atzipena lortzea (SSH, Telnet), on-line elkarrizketak izatea (IRC), on-line jokoetan aritzea^[4][5], etab.

Merkataritza elektronikoa ere izugarri hazi da Internet-i esker, bai enpresa handietan, baita enpresa txiki eta ertainetan ere. Ekintzaile berriei ere aukera berriak eskaini dizkie, Internet bidez norbere produktuak eta zerbitzuak mundu osorentzat ikusgarri eta salgai jartzea erraza gertatzen baita^[6].

Garrantzitsua da jakitea Interneta bi alde dituela Agerikoa eta Ikusezina. Alde batetik, Agerikoa​, sarea erabiltzen dugunean ikusten duguna da. Beste aldetik Ikusezina, sarean egon arren, ikusgarritasun ezagatik ezkutuan geratzen dena da. Bilaketa-tresnetako emaitzetan (​Google-n​) ez dena azaltzen, alegia. Informazio hau, ​datuz osatutako tauletan egituratzen da,​eta galdera (​query) bidez kaleratzen da, formularioetan bilaketa ​zehatzak eginez, horregatik ez da agertze bilatzaileetan. Beraz, interesgarria suerta daitekeen hainbat informazio, ez dugu zuzenean jasoko.^[7]

1. ↑ theinclusiveinternet.eiu.com (Noiz kontsultatua: 2019-12-31).
2. ↑ «World Internet Users Statistics and 2019 World Population Stats» www.internetworldstats.com (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
3. ↑ (Ingelesez) «Internet Live Stats - Internet Usage & Social Media Statistics» www.internetlivestats.com (Noiz kontsultatua: 2020-01-02).
4. ↑ (Ingelesez) «Pros and Cons of Digital Distribution for PC Games» Lifewire (Noiz kontsultatua: 2020-01-02).
5. ↑ (Ingelesez) «The History of Online Gaming 1969 - 2004» Lifewire (Noiz kontsultatua: 2020-01-02).
6. ↑ (Gaztelaniaz) «Cómo vender por internet: La estrategia digital que toda marca debe tener» Blog del Ecommerce (Noiz kontsultatua: 2019-11-28).
7. ↑ Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman :0 izeneko erreferentziarako