Italia

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde marzo de 2014.)

Italia

Repubblica Italiana (it) Italia (it)
Bandeira Brasón
Himno	Il Canto degli Italiani
Lema	«sen valor»
Epónimo	Italia
Localización
42°30′N 12°30′L / 42.5, 12.5
Capital	Roma (1946–)
Contén a división administrativa	Abruzzo Basilicata Calabria Campania Emilia Romaña - Emilia-Romagna Friuli-Venezia Giulia Lazio Liguria Lombardía Marche Molise Piemonte Puglia Sardeña Sicilia Toscana Trentino-Tirol do Sur Umbría Val de Aosta Véneto
Poboación
Poboación	58.850.717 (2023) (194,83 hab./km²)
Lingua oficial	lingua italiana
Xeografía
Parte de	Europa Unión Europea Espazo Económico Europeo
Superficie	302.068 km²
Bañado por	mar Adriático, Mar Tirreno, Mar Xónico, Mar de Liguria e Mar Mediterráneo
Punto máis alto	Mont Blanc (4.808,72 m)
Punto máis baixo	Contane (pt) (−3,44 m)
Comparte fronteira con	San Marino Austria, Nordés Eslovenia, leste Suíza, norte Cidade do Vaticano Francia, noroeste Malta, sur
Datos históricos
Precedido por	Reino de Italia
Creación	18 de xuño de 1946
Día festivo	Aninovo (1 de xaneiro) Epifanía (6 de xaneiro) Luns de Pascua (Easter + 1 day (en) ) Aniversário da Liberação da Itália (pt) (25 de abril) Día Internacional dos Traballadores (1 de maio) Festa della Repubblica (pt) (2 de xuño) Ferragosto (15 de agosto) Día de Tódolos Santos (1 de novembro) Nadal (25 de decembro) Día de Santo Estevo (26 de decembro) Festa da Inmaculada Concepción (8 de decembro) Pascua cristiá (22 de marzo)
Santo padrón	Francisco de Asís e Catarina de Siena
Organización política
Forma de goberno	República parlamentaria (1946–)
• Presidente	Sergio Mattarella (2015–)
Órgano executivo	Governo de Itália (pt)
• Presidenta	Giorgia Meloni (2022–)
Órgano lexislativo	Parlamento da República Italiana ,
Máxima autoridade xudicial	Corte de Cassação (pt)
Membro de	Conferência das Nações Unidas sobre Comércio e Desenvolvimento (pt) Movement Coordination Centre Europe (en) Grupo de Fornecedores Nucleares (pt) ../... 77+
PIB nominal	2.114.355.756.914 $ (2021)
Moeda	euro
Identificador descritivo
Fuso horario	Europa/Roma (pt)
Dominio de primeiro nivel	.it
Prefixo telefónico	+39
Teléfono de emerxencia	112, 113, 115 e 118
Código de país	IT
Código NUTS	IT
Sitio web	italia.it

Italia ( pronunciación (axuda · info)) (en italiano: Italia, [iˈtaːlja] (AFI),  escoitar^[1]), oficialmente República Italiana^[2] ( pronunciación (axuda · info)) (en italiano: Repubblica Italiana), é unha república parlamentaria cuxo territorio está en Europa meridional (99,97%) e no norte de África (0,03%). O territorio europeo confórmano a maior parte da Península Itálica, o val do río Po e dúas grandes illas no mar Mediterráneo: Sicilia e Sardeña. O territorio africano fórmano as pequenas illas de Lampedusa, Lampione e Pantelaria.

No norte está flanqueado polo arco alpino onde limita, de leste a oeste, con Eslovenia, Austria, Suíza e Francia. O resto do territorio está circundado polos mares Lígur, Tirreno, Xónico e Adriático. Os pequenos estados da Cidade do Vaticano e San Marino son enclaves dentro do territorio italiano. Á súa vez Campione d'Italia é un concello italiano que forma un pequeno enclave en territorio suízo. A superficie total é de 301.340 km², cunha poboación de 60,8 millóns de habitantes^[3][4]. A súa capital desde os tempos do Imperio romano é Roma, e foi durante séculos o centro político e cultural da civilización occidental.

Ten sido o fogar de moitas culturas europeas coma a civilización de Nuraga, os etruscos, os gregos e os romanos. Despois da caída do Imperio Romano de Occidente, a Italia medieval foi invadida e sometida á dominación de pobos xermánicos coma os ostrogodos, os longobardos e os normandos. Isto non impediu que a Península, coa revitalización comercial das comunas medievais, chegara a se-lo berce do capitalismo^[5][6]. No século XV, coa difusión do Renacemento por toda Europa, convértese no centro cultural do mundo occidental; mais despois das guerras do século XVI cae baixo a soberanía de potencias estranxeiras, coma Francia, España e Austria. Durante o Risorgimento combate pola independencia e pola unidade, ata que en 1861 foi proclamado o Reino de Italia. A ditadura fascista, iniciada en 1922, rematou coa derrota na segunda guerra mundial e a guerra de liberación. En 1946, logo dun referendo institucional, o Estado italiano convértese nunha república parlamentaria regulada pola Constitución de 1948.

No 2014 Italia, oitava potencia económica mundial e cuarta europea, é un país cun elevado nivel de vida: o índice de desenvolvemento humano é moi alto, 0,872, e a esperanza de vida é de 82,4 anos^[7]. É membro fundador da Unión Europea, da OTAN, do Consello de Europa e da OCDE; adherido á ONU e ó tratado de Schengen. É ademais membro do G7, do G8 e do G20; participa no proxecto Nuclear Sharing da OTAN, é unha gran potencia rexional europea^[8], capaz de exercer influencia política sobre opcións e decisións de orde extraeuropeo e internacional^{[9][10][11][12][13]}, e está en novena posición do mundo por gasto militar. En Roma teñen a súa sede numerosas organizacións internacionais coma a Organización para a Agricultura e a Alimentación, o Fondo Internacional de Desenvolvemento Agrícola, o Glocal Forum ou o Programa Mundial de Alimentos.

Italia posúe o maior número de sitios declarados patrimonio da Humanidade pola UNESCO^[14]. É o quinto país do mundo e terceiro da Unión Europea que máis turistas recibe por ano, sendo Roma a terceira cidade máis visitada^[15]. Outras cidades importantes son Milán, centro industrial e finaceiro, e, segundo o "Global Language Monitor", a capital da Moda^[16]; Turín, centro da industria automobilística e do deseño industrial, Boloña, coa universidade máis antiga do mundo; as cidades históricas de Venecia, Florencia e Nápoles etc.

1. ↑ "DiPI Online - Dizionario di Pronuncia Italiana". Consultado o 25 de setembro de 2015. 
2. ↑ Governo Italiano (ed.). "Constituzione della Repubblica Italiana" (en italiano). Arquivado dende o orixinal o 08 de maio de 2013. Consultado o 25 de setembro de 2015. Articolo 1: «L'Italia è una Repubblica democratica, fondata sul lavoro. La sovranità appartiene al popolo, che la esercita nelle forme e nei limiti della Costituzione» 
3. ↑ "National demographic balance, year 2013". ISTAT. Consultado o 18 de xuño de 2014. 
4. ↑ "Italy - The World Factbook" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 09 de xullo de 2017. Consultado o 25 de setembro de 2015. 
5. ↑ A. Fanfani (2005). Cattolicesimo e protestantesimo nella formazione del capitalismo (en italiano). Venecia: Marsilio. pp. 129–144. 
6. ↑ L. Pellicani (2013). La genesi del capitalismo e le origini della modernità (en italiano). Soveria Mannelli: Rubbettino. 
7. ↑ "Human development report 2014" (PDF) (en inglés). p. 172. Consultado o 5 de febreiro de 2015. 
8. ↑ Italy: Justice System and National Policy Handbook (en inglés) 1. Washington D.C.: International Business Publications. 2009. p. 9. 
9. ↑ Jackson Robert (2013). Global Politics in the XXI Century (en inglés). Cambridge University Press. p. 146. 
10. ↑ Solomon Hussein (2014). Center for International Political Studies, ed. South African Foreign Policy. Middle Power Leadership and Preventive Diplomacy (en inglés). p. 89. 
11. ↑ "Joint Statement on Libya by the Governments of France, Germany, Italy, the United Kingdom, and the United States" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 24 de setembro de 2014. Consultado o 8 de novembro de 2014. 
12. ↑ Massimo De Leonardis (2003). Il Mediterraneo nella politica estera italiana del 2° Dopoguerra (en italiano). Boloña: Il Mulino. p. 17. 
13. ↑ Federiga Bindi (2011). Italy and the European Union, Brookings Institution Press (en inglés). Washington D.C. p. 171. 
14. ↑ "Italy" (en inglés). Consultado o 2 de xullo de 2013. 
15. ↑ "Top 150 City Destinations: London Leads the Way". euromonitor.com (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 09 de febreiro de 2010. Consultado o 20 de outubro de 2009. 
16. ↑ "Milan Upends New York as Top Fashion Capital". languagemonitor.com (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 01 de novembro de 2009. Consultado o 20 de outubro de 2009.