O protoplasma é o contido vivo dunha célula que está rodeado por unha membrana plasmática.
Nalgunhas definicións é un termo xeral que significa citoplasma (por exemplo, Mohl, 1846),[1] pero para outros autores tamén inclúe o nucleoplasma (por exemplo, Strasburger, 1882). Para Sharp (1921), "Segundo o vello uso a porción extranuclear do protoplasto [a célula enteira, excluíndo a parede celular] denominábase "protoplasma", pero o núcleo tamén está composto de protoplasma, ou substancia viva no seu senso amplo. O consenso actual é evitar esta ambigüidade empregando os termos usados por Strasburger en (1882) citoplasma [acuñado por Kölliker (1863), orixinalmente como sinónimo de protoplasma] e nucleoplasma ([acuñado por van Beneden (1875), ou] carioplasma, [usado por] Flemming [(1878)])".[2][3][4][5][6] A definición de citoplasma de Strasburger excluía os plastidios, os cales formaban o cromatoplasma.
En canto á inclusión ou non dos vacúolos no concepto de protoplasma hai tamén controversia.[7]
O protoplasma está composto por unha mestura de pequenas moléculas, como ións, aminoácidos, monosacáridos e auga (que serve de disolvente), e macromoléculas, como ácidos nucleicos (ARN), proteínas, lípidos e polisacáridos.[8] Nos eucariotas o protoplasma que rodea o núcleo celular denomínase citoplasma e dentro do núcleo está o nucleoplasma. Nos procariotas o material dentro da membrana plasmática é o citoplasma bacteriano, mentres que nas bacterias gramnegativas a rexión que queda fóra da membrana plasmática pero dentro da membrana externa da súa envoltura é o chamado periplasma.
Protoplasm is composed mainly of five basic substances: water, electrolytes, proteins, lipids and carbohydrates.