Mauzolej

Mauzolej (grč. preko lat.) je velika i impresivna grobnica, obično izgrađen za preminulog vođu ili neku drugu značajniju osobu. Ime je dobio po grobnici Mauzola ,satrapa Karije koji se nalazio u središtu Halikarnasa, današnjeg Bodruma u Turskoj (Mauzolej u Halikarnasu). Zbog svoje je veličine i znamenitosti smatran jednim od sedam svjetskih čuda, a po njemu su kasnije monumentalne grobnice nazivane mauzolejima.

Monumentalne grobnice su se gradile i prije, pa su i egipatske piramide vrsta mauzoleja, ali Mauzolej u Halikarnasu je prvi raskošni mauzolej. Običaj građenja raskošnih grobnica su Grci nastavili, a postao je čest u helenističko doba. Osim helenističkih tipova mauzoleja u obliku jednostavnih hramova, Rimljani su baštinili i grobnice u obliku etruščanskih tumula, poput onih u Monterozziju i Banditacciji (Cerveteri), takve su grobnice careva Augusta i Hadrijana.^[1]

Islamski mauzoleji se nazivaju turbe (turski).

Neki od znamenitih mauzoleja su:

• Mauzolej Kira Velikog u Pasargadu iz 540. – 530. pr. Kr.
• Nakš-e Rustam, ahemenidski kraljevski mauzoleji kod Perzepolisa
• Grobnice u Petri (Jordan)
• Anđeoska tvrđava, mauzolej cara Hadrijana u Rimu iz 2. stoljeća
• Mauzolej cara Kina u Xi'anu (Kina) iz oko 210. godine
• Dioklecijanov mauzolej, danas Katedrala Svetog Dujma u Splitu iz oko 300. godine
• Galerijev mauzolej u Solunu, danas Crkva sv. Jurja iz 4. stoljeća
• Mauzolej Gale Placidije, bizantski mauzolej u Ravenni iz 5. stoljeća
• Teodorikov mauzolej (Ravenna) iz 5. stoljeća
• Grobnica šejha Safija u Ardabilu, perzijski mauzolej iz 14. stoljeća
• Tadž Mahal, grobnica mogulske kraljice Mahal iz 17. stoljeća
• Bábovo svetište (1909.), mauzolej Bába, sveca Bahá'í vjere
• Lenjinov mauzolej na Crvenom trgu u Moskvi (1924.)
• Ho Ši Minov mauzolej (1945.) na trgu Ba Đin u Hanoiu (Vijetnam)
• Mao Ce Tungov mauzolej (1976.) na trgu Tijananmen u Pekingu (Kina)

Neki od znamenitijih mauzoleja u Hrvatskoj su: Mauzolej obitelji Petrinović u Supetru (djelo Tome Rosandića), Račić u Cavtatu, i Mauzolej obitelji Meštrović u Otavicama kraj Drniša.

1. ↑ Hrvatska likovna enciklopedija vol. 4., Vjesnik, Zagreb, 2005. ISBN 953-98026-6-0