Republika a Togoles République togolaise (Pranses) | |
|---|---|
.svg) Wagayway
 Kayarigan
| |
| Napili a pagsasao: "Travail, Liberté, Patrie"[1] (Pranses) "Obra, Wayawaya, Pagilian" | |
| Nailian a kanta: "Terre de nos aïeux" (Pranses) (Ilokano: "Daga dagiti Tinaudatayo") | |
 Lokasion ti Togo (nangisit nga asul) idiay the Kappon ti Aprika (napusasaw nga asul) | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Lomé 6°8′N 1°13′E / 6.133°N 1.217°ENagsasabtan: 6°8′N 1°13′E / 6.133°N 1.217°E |
| Opisial a sasao | Pranses |
| Mabigbig a nilian a sasao | Ewe • Kabiye |
| Dagiti naisasao a pagsasao | |
| Grupgrupo ti etniko | 99% Ewe, Kabye, Tem, Gourma, ken dagiti 33 a sabali a grupo ti Aprikano 1% Europeano, Indiano & Syro-Lebano[2] |
| Relihion |
|
| Nagan dagiti umili | Togoles |
| Gobierno | Unitario a dominante a partido a presidensial a republika |
• Presidente | Faure Gnassingbé |
• Kangrunan a Ministro | Victoire Tomegah Dogbé |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Wayawaya | |
• manipud iti Pransia | 27 Abril 1960 |
| Kalawa | |
• Dagup | 56,785 km2 (21,925 sq mi) (Maika-123) |
• Danum (%) | 4.2 |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2020 | 8,608,444[2] (Maika-100) |
• Senso idi 2010 | 6,191,155 |
• Densidad | 125.9/km2 (326.1/sq mi) (Maika-93e) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $14.919-bilion |
• Tunggal maysa a tao | $1,821[4] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2019 |
• Dagup | $5.592-bilion |
• Tunggal maysa a tao | $682[4] |
| Gini (2011) |  46[5]nangato |
| HDI (2019) |  0.515[6]ababa · 167th |
| Kuarta | CFA a pranko ti Laud nga Aprika (XOF) |
| Sona ti oras | UTC (GMT) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | +228 |
| Kodigo ti ISO 3166 | TG |
| TLD ti internet | .tg |
| |
Ti Togo , opisial a ti Republika a Togoles (Pranses: République togolaise), ket ti maysa a pagilian iti Laud nga Aprika a beddengan babaen ti Ghana iti laud, ti Benin iti daya ken Burkina Faso iti amianan.[7] Sakupen ti pagilian iti abagatan aginggana iti Golpo ti Guinea, a pakabirukan ti kapitolio ken kadakkelna a siudadna iti Lomé.[8] Sakupen ti Togo ti 57,000 kuadrado kilometro (22,008 kuadrado milia), ken mangaramid daytoy iti maysa kadagiti kabassitan a pagilian iti Aprika, iti populasion iti agarup a 8 a riwriw,[9] ken maysa pay kadagiti kaakikidan a pagilian iti lubong iti kaakaba iti basbassit ngem 115 km (71 mi) iti pagbaetan ti Ghana ken dakdakkel laeng ngem ti akindaya a kaarrubana, ti Benin.[10][11]
Manipud idi maika-11 a siglo aginggana idi maika-16 a siglo, simrek iti rehion dagiti nadumaduma a tribu kadagiti amin a turong. Manipud idi maika-16 a siglo aginggana idi maika-18 a siglo, ti rehion ti aplaya ket maysa idi a nangruna a sentro ti pagtagilakuan para kadagiti Europeano nga aggatgatang kadagiti aadipen, a nakaalaan ti Togo ken ti mangpalikmut a rehion iti nagan "Ti Aplaya ti Aadipen". Idi 1884, inrangarang ti Alemania ti maysa a rehion a mairaman iti agdama nga aldaw a Togo a kas maysa a protektorado a tinawtawagan iti Togoland. Kalpasan ti Sangalubongan a Gubat I, ti panagturay iti Togo ket naiyallitaw idi iti Pransia. Nagun-od ti wayawaya ti Togo manipud iti Pransia idi 1960.[12][2] Idi 1967, indauluan ni Gnassingbé Eyadéma ti maysa a nagballigi a kudeta ken kalpasanna ket nagbalin a presidente ti maysa a kontra-komunista, maysa a partido nga estado. Iri kanungpalan, idi 1993, nakasango ni Eyadéma iti adu ti partidona a panagbubutos, nga adu met kadagit parikut, ken nangabak iti kinapresidente iti tallo a beses. Iti panawen ti ipupusayna, ni Eyadéma ket isu idi ti kapautan a nagserbi a daulo iti moderno a pakasaritaan ti Aprika, nga isu ket presidente para kadagiti 38 a tawen.[13] Idi 2005, ti anakna a lalaki a ni Faure Gnassingbé ket nabutosan idi a kas presidente. Agtultuloy isuna nga agtengngel iti opsina manipud idi 2021.
Ti Togo ket maysa a tropiko, sub-Sahara a pagilian,[7] nga agkamkammatalek ti ekonomiana iti agrikultura,[12] nga addaan iti maysa a klima a mangipaay kadagiti nasayaat a tiempo iti panagmula. Bayat a ti opisial a pagsasao ket Pranses,[12] adu met dagiti sabali a naisasao a pagsasao, a naipangpangruna kadagiti pamilia ti Gbe. Ti kadakkelan a grupo ti relihion ket buklen dagiti indehenio a pammati, ken adu met dagiti Kristiano ken Muslim a minoridad.[12]
- ^ "Constitution of Togo". 2002. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 14 Pebrero 2012. Naala idi 20 Nobiembre 2011.
- ^ a b c "Togo". CIA World Factbook (iti Ingles). Central Intelligence Agency. Naala idi 26 Oktubre 2017.
- ^ "Religions in Togo | PEW-GRF". www.globalreligiousfutures.org (iti Ingles). Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2019-11-03. Naala idi 17 Oktubre 2020.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org (iti Ingles).
- ^ "Gini Index" (iti Ingles). World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF) (iti Ingles). United Nations Development Programme. 15 Disiembre 2020. pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Naala idi 16 Disiembre 2020.
- ^ a b "Republic of Togo". www.isdb.org (iti Ingles). Naala idi 26 Enero 2021.
- ^ "Republic of Togo". www.isdb.org (iti Ingles). Naala idi 27 Enero 2021.
- ^ "Togo country profile". BBC News (iti Ingles). 24 Pebrero 2020. Naala idi 27 Enero 2021.
- ^ ""World Population prospects – Population division"". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
- ^ ""Overall total population" – World Population Prospects: The 2019 Revision" (xslx). population.un.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Naala idi Nobiembre 9, 2019.
- ^ a b c d "Togo (Partner) – International Cultural Youth Exchange". International cultural youth exchange (iti Ingles). Naala idi 27 Enero 2021.
- ^ "Obituary: Gnassingbe Eyadema". (5 Pebrero 2005). BBC News. Naala idi 22 Mayo 2007.