Ubuntu

Ubuntu

Ubuntu 21.10 (Impish Indri) á ensku (en líka hægt að breyta yfir í íslensku)
Fyrirtæki / Hönnuðir	Canonical Ltd.
Stýrikerfafjölskylda	Linux
Source model	Frjáls hugbúnaður[1][2] some proprietary drivers[3]
Fyrsta útgáfa	20. október 2004
Nýjasta útgáfa	23.10.1 (Mantic Minotaur)/ 16. október 2023; nýjasta lengur-studd útgáfan er 22.04 LTS (Jammy Jellyfish)
Tungumál í boði	Fleiri en 55 tungumál
Uppfærsluforrit	Software Updater
Pakkakerfi	GNOME Software, APT, dpkg, Snappy, flatpak
Studd kerfi	x86-64, IA-32 (í eldri útgáfum), ARM64, ARMhf (ARMv7 + VFPv3-D16); o.fl t.d. fyrir þjóna eingöngu: ppc64le (POWER8), s390x[4]
Kjarni	Linux
Aðal skjáborðsumhverfi	GNOME
Leyfi	Ýmis frjáls hugbúnaðarleyfi (aðallega GPL) + sumir reklar (e. driver) eru séreignarhugbúnaður
Vefsíða	www.ubuntu.com

Ubuntu er fullbúið og ókeypis stýrikerfi sem byggir á GNU/Linux. Ubuntu miðar að því að vera ókeypis, frjálst og umfram allt notendavænt. Slagorð Ubuntu er á ensku Linux for human beings (lauslega þýtt sem „Linux fyrir fólk“ eða „Linux fyrir venjulegt fólk“, og vísar til þess hve auðvelt það er í notkun).

Ubuntu er sniðið að þörfum venjulegs notanda en Ubuntu fylgir vafrinn Firefox (og val um aðra; yfirleitt er val mögulegt fyrir allan hugbúnað sem kemur uppsettur), tölvupóstforritið Thunderbird og skrifstofuhugbúnaðurinn LibreOffice (afbrigði af eldra OpenOffice.org sem keppir líka við Microsoft Office, en þó enn frekar nýji hugbúnaðurinn með sífellt betri samhæfni). Ubuntu notfærir sér margt frá Debian-verkefninu eins og APT-pakkakerfið, en í seinni tíð hefur snap kerfið líka verið notað til að setja inn forritspakka.

Ubuntu er vinsælasta tegund Linux stýrikerfa samkvæmt vefsíðunni DistroWatch.^[5]

Nú orðið eru svokallaðar lengur-studdar, „long-term support“ (LTS), útgáfur, studdar í 5 ár frá útgáfudegi þeirra, eða ef keypt er 5 ára stuðningsplan í framhaldinu, í 10 ár allt í allt, en aðrar útgáfur eru aðeins studdar í níu mánuði. Nýjar LTS útgáfur koma út á tveggja ára fresti, í apríl. Ef allar útgáfur eru taldar, ekki aðeins LTS, koma hins vegar út nýjar útgáfur með á hálfs árs fresti, í apríl og október. Síðan í október 2023 er nýjasta útgáfan 23.10 („Mantic Minotaur“), en margir hafa, alla vega í gegnum tíðina, valið að halda sig við nýjustu LTS útgáfu (því hinar eru bara studdar í 9 mánuði). Nýjasta lengur-studda útgáfan, frá 2022, er 22.04 LTS („Jammy Jellyfish“), studd ókeypis til 2027 og svo sem val til 2032 fyrir þá sem kaupa þann möguleika. Vel er hægt að nota útgáfur sem ekki eru LTS, þó þær séu studdar í styttri tíma en þær taka nýjungar fram yfir fínpússað og óbreytanlegt viðmót. Margar breytingar koma þó ört inn í LTS útgáfur allan líftímann, en sérstaklega framan af. Margir ráðleggja frekar LTS svo sjaldnar þurfi að uppfæra milli útgáfa, þó útgáfur á milli séu ókeypis eins og allar útgáfurnar eru.

Ubuntu stýrikerfið er notað á einkatölvum, en einna mest á þjónum (svo sem fyrir vefi; mjög algent í gagnaverum), og líka á ofurtölvum, s.s. Selene sem varð fimmta hraðvirkasta tölvan í heiminum í nóvember 2020.

Ubuntu 20.04 LTS fékk víðast hvar góða dóma (og ekki þörf á að uppfæra úr þeirri útgáfu þó nýrri komnar, því studd til apŕil 2025 og 5 ár af auka öryggisuppfærslustuðningi fáanlegur), t.d. Dave McKay, skrifaði fyrir HowToGeek, „frábær útgáfa“ niðurlagið, „Ubuntu 20.04 Is a Great Release. This is a polished, good-looking“.

Ubuntu 22.04 LTS fékk hins vegar mismunandi dóma, t.d. bent á útlitsbreytingar „true dark mode“ en Jesse Smith hjá DistroWatch var gagnrýninn:

„Ég held að Ubuntu 22.04 sé skýrt merki um að Canonical hafi miklu meiri áhuga á að gefa út útgáfur á ákveðinni tímaáætlun en að framleiða eitthvað sem er þess virði. [..] Þessi útgáfa var ekki tilbúin [ég myndi forðast þessa útgáfu]“.^[6]

Ubuntu er líka stutt í stýrikerfum Microsoft, Windows 10 og 11, ef WSL er virkjað (t.d. WSL2; eða WSLg fyrir öll Ubuntu forrit, þ.e. líka með grafík),^[7] og t.d í Azure.^[8]

1. ↑ „kernel.ubuntu.com“. kernel.ubuntu.com.
2. ↑ „Index of /ubuntu“. archive.ubuntu.com.
3. ↑ „Explaining Why We Don't Endorse Other Systems“. Free Software Foundation. Sótt 14. júlí 2015.
4. ↑ „Preparing to Install“. Ubuntu Official Documentation. Canonical Ltd. 2018. Afrit af upprunalegu geymt þann 2 júní 2019. Sótt 16. nóvember 2018. „Ubuntu 18.04 LTS Server Edition supports four (4) major architectures: AMD64, ARM, POWER8, LinuxONE and z Systems“
5. ↑ „DistroWatch.com: Put the fun back into computing. Use Linux, BSD“. Sótt 19. apríl 2008.
6. ↑ https://distrowatch.com/weekly.php?issue=20220502#ubuntu
7. ↑ https://ubuntu.com/tutorials/install-ubuntu-on-wsl2-on-windows-11-with-gui-support
8. ↑ https://ubuntu.com/blog/microsoft-azures-ubuntu-server-20-04-lts-deprecation-notice