Back أدب فارسي Arabic ادب فارسى ARZ Lliteratura persa AST Fars ədəbiyyatı AZ Фарсы әҙәбиәте BA ফার্সি সাহিত্য Bengali/Bangla Lennegezh pers BR Perzijska književnost BS Literatura persa Catalan Perská literatura Czech

Litterae Persicae

Tabula finium geographicorum, politicorum, culturalium Iraniae (etiam Persiae appellatae) et populorum Iranicorum, regionis quae hodie Maior Irania aestimatur.[1]
Calila et Dimna. Exemplar Persicum anno 1429 manu scriptum canem aureum et leonem describit. Museum Palatii Topkapi Constantinopoli Turciae.
Scaena in Shahnameh, poemate Firdausiano, valorem Rustam describit.
Crater imaginum. Saeculo tredecimo ineunte. Museum Brooklynense.
Pagina Shahnameh, poematis Firdausiani. Manuscriptum Georgianice conscriptum.
"In vita sunt certa ulcera quae mentem in solitudine lente sicut genus cancri erodunt."[2]—Sadegh Hedayat, Bubo Caecus.

Litterae Persicae (Persice ادبیات فارسی Adabiyâte fârsi, IPA ʔædæbiːˌjɒːte fɒːɾˈsiː) sunt compositiones orales textusque Persice conscripti, quod corpus scriptorum est una ex veterrimis mundi traditionibus litterarum,[3][4][5] plus quam duo et medium millennia amplectens. Eius fontes intra Maiorem Iraniam orti sunt, hodiernam Iraniam, Iraquiam, Afganiam, Caucasum, et Turciam, cum regionibus Asiae Mediae (praecipue Tadzikistania) atque adeo Asia Meridiana, comprehendens ubi lingua Persica per historiam notam aut lingua indigena aut lingua publica fuit. Exempli gratia, Romanus, unus ex amatissimis poetis Persicis, Bactrae (in urbe quae nunc in Afgania hodierna est) vel Vakhsh (in urbe nunc in Tadzikistania) natus, Persice scribere solebat vitamque Iconii degebat, in urbe nunc in Turcia hodierna, tum caput Selgiukidarum in Anatolia. Praeterea, Ghaznavidae magnas terras in Asia Media Meridianaque vicerunt ac linguam Persicam pro lingua fororum aularumque asciverunt; qua pro causa inveniuntur litterae Persicae in Irania, Mesopotamia, Atropatene, maiore Caucaso, Turcia, Afgania,[6] occidentalibus Pakistaniae regionibus, India, Tadzikistania, aliisque Mediae Asiae regionibus. Sed non omnia monumenta litterarum Persicae Persice scribuntur, quia nonnulli eruditi digerunt inter litteras Persicas certa opera a Persis vel Iranis ethnicis in aliis linguis scripta, praecipue Graeca et Arabica. Nihilominus, non omnia opera Persice conscripta a Persis vel Iranis producta sunt, quia poetae scriptoresque Turcici, Caucasiani, Indicique linguam Persicam in culturis a Maiore Irania contactis etiam adhibuerunt.

Litterae Persicae, una ex maximis litterarum traditionibuis a lectoribus recentioribus aestimatae,[7] inter quos Goethius, qui hanc traditionem unum ex quattuor optimis litterarum mundi corporibus arbitrabatur,[8] in exstantibus Persicis Mediis antiquisque operibus ortae sunt, quorum haec usque ab anno 522 a.C.n. supersunt, tempore Inscriptionis Behistun?, primae inscriptionis Achaemenidarum exstantis. Plurimum autem exstantium litterarum Persicarum ex annis post Persiam ab Arabis devictam (circa annum 650) venit. Postquam Abbasidae imperium cepit (anno 750), Irani scribae ministrique imperii Arabicorum facti sunt, qui magis magique eius poetae scriptoresque erant. Litterae linguae Persicae novae ortae sunt et in Khorasania et Transoxiana floruerunt rerum politicarum causa, primae domus Iranicae sicut Tahiridis et Samanidis in Khorasania fundatis.[9]

Latissime praeterea in Occidente leguntur Firdausi, Saadi, Hafizus, Attar, Nizami,[10] Romanus,[11] Omar Khayyam, aliique poetae Persici, qui multum apud auctores multarum civitatum valent.

Mille et una noctes (هزار و یک شب) est medievalis fabularum gentiliciarum anthologia quae vitam Šahrzād (Persice شهرزاد) enarrat, reginae Sassanidarum, quae fabulas Šahryār (شهریار) marito regique malevolo narrare debet, ne poenam ultimum habeatur. Quae fabulae per mille et unam noctes enarrantur, cum quamque fabulam quaque nocte suspensam desinat, ut alio die superstes sit. Singulae fabulae nonnulla saecula creabantur, a multis hominibus in multis terris habitantibus.

  1. ↑ "IRAN i. LANDS OF IRAN". Encyclopædia Iranica .
  2. ↑ Anglice: "In life there are certain sores which slowly erode the mind in solitude like a kind of canker."
  3. ↑ Spooner, Brian (1994). "Dari, Farsi, and Tojiki". In Marashi, Mehdi. Persian Studies in North America: Studies in Honor of Mohammad Ali Jazayery. Leiden: Brill. pp. 177–78 .
  4. ↑ Spooner, Brian (2012). "Dari, Farsi, and Tojiki". In Schiffman, Harold. Language policy and language conflict in Afghanistan and its neighbors: the changing politics of language choice. Lugduni Batavorum: Brill. p. 94 .
  5. ↑ Campbell, George L.; King, Gareth, eds. (2013). "Persian". Compendium of the World's Languages (3a ed.). Routledge. p. 1339 .
  6. ↑ Ahmadi 2008.
  7. ↑ Arberry 1953: 200.
  8. ↑ Levinson et Christensen 2002: 4: 480.
  9. ↑ R. N. Frye, "Darī," The Encyclopaedia of Islam (Brill Publications), compactus discus.
  10. ↑ "Nizami Ganja’i, whose personal name was Ilyas, is the most celebrated native poet of the Persians after Firdausi. His nisbah designates him as a native of Ganja (Elizavetpol, Kirovabad) in Azerbaijan, then still a country with an Iranian population, and he spent the whole of his life in Transcaucasia; the verse in some of his poetic works which makes him a native of the hinterland of Qom is a spurious interpolation" (Storey et de Blois 2004: 5: 363).
  11. ↑ "How is it that a Persian boy born almost eight hundred years ago in Khorasan, the northeastern province of greater Iran, in a region that we identify today as Central Asia, but was considered in those days as part of the Greater Persian cultural sphere, wound up in Central Anatolia on the receding edge of the Byzantine cultural sphere, in which is now Turkey, some 1500 miles to the west?" (Lewis 2000: 9).

Litterae Persicae

Dodaje.pl - Ogłoszenia lokalne