James Hutton

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

James Hutton (1726 - 1796) wuuert betrach es d'n ieëste modern-weitesjappelike geoloog.

In 1785 prizzenteerdje d'r 'n artikel mitten titel Theory of the Earth ane Royal Society in Edinburgh. In dit artikel besjreef t'r zien theorie det de aerd väöl ajer waas es toet dan aangenómme woort, veur zat tied toe te staon berg te laote eroderen en veur sediment op te boewen oppe baom vanne zieë, zodet nuuj landjmassa's gevörmp kóste waere.

De naovölgers van Hutton stónge waal bekindj es de plutoniste ómdet zie dachte det väöl stein gevörmp waerde door volkanisme, 't neerligke van lava door volkane, in taengestèlling toet neptuniste, die dachte det alle stein neergeslage woren oet 'ne groeate oceaan wovan 't zieëniveau stendig zakdje.

In 1795 waas Hutton d'n ieëste dae de meugelikheid nao veur brach det ieskep e deil van Naord-Europa bedèk höbbe, meh zien ideeje kregen in daen tied min aandach. Ouch troch t'r es eine vanne ieëste de conclusie det sómmige stein oet deper deil vanne aerd aafkumstig móste zeen. Hae naam aan det dees stein ieës gesmóltje gewaes woren en daonao zich stoldje; hie-oet lèdje d'r aaf det de deper deil vanne aerd hieël werm móste zeen. Wiejer waas t'r d'n ieëste dae veróngerstalj det berg stendigaan aafgebraoke woorten en vervele toet aafzittingsstein of sediment.

James Hutton is de gróndjligker van 't uniformitarisme mitte stèllinge:

• Fysisch-chemische netuurwètte zeen tiedloos;
• Geologische procèsse verlepe daoveur ieëren in waeze (kwalitatief) neet anges es noe;
• Binnen ei gegaeve raamwerke wore, zeen en waere dees geologische krachte dus ouch kwantitief 'tzelvendje/

Hiemit sjaapdje Hutton 'n oetgangspuntj veure toe nag jóng aerdweitesjappe.