Back Romansch AF Rätoromanische Sprache ALS ሮማንሽ AM Idioma rumanche AN Retoromanisc sprǣc ANG اللغة الرومانشية Arabic الرومانشيه ARZ Romanche AST Romanş dili AZ رومانش دیلی AZB

Lingaz rumanc

Articul per Ladin Gherdëina
No giamië cun lingac romanc.
Rumanc
romontsch, rumantsch,
rumauntsch, rumàntsch
Da sainsom a man ciancia a japé a man drëta: Test scrit per Sutsilvan sun na cësa a Andeer, Cësa cun test per Sursilvan a Sagogn, Tofla scrita tl Rumantsch Grischun tl Parch Naziunel de la Svizra, Sgraffito Vallader a Guarda.
Pronunzia[ʁoˈmɔntʃ] (Nfurmazions sun chësta uscscota su),
[rʊˈmantʃ] (Nfurmazions sun chësta uscscota su),
[rʊˈmɛntʃ] (Nfurmazions sun chësta uscscota su),
[rʊˈmaʊ̯ntʃ], [rəˈmœntʃ]
StatSvizra
RaionGrijons
EtniaRumanc
Rujeneda de l'oma
Rujeneda prinzipela: 40 074 (2019)[1]
Rejona regularmënter: 60 000 (2000)[2]
Familia de rujenedes
Lingac indoeuropeics
  • lingac italics
    • lingac latin-falischs
      • Lingac romanc
        • lingac italo-uzidentei
          • lingac romans uzidentei
            • lingac gallo-romans
              • lingac retoromans o lingac gallo-retics[3]
                • Rumanc
Formes standardisedes
Dialec
Latin
Status ufiziel
Rujeneda ufiziela te
  Svizra
Codesc de rujeneda
ISO 639-1rm
ISO 639-2roh
ISO 639-3roh
Glottologroma1326
Linguasphere51-AAA-k[4]
IETFrm[5]
  I raions de la Svizra ulache l vën tradizionalmënter rujenà rumanc
L rumanc ie tlasificà coche "Definitely Endangered" dala UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger
Chësc articul à simboi fonetics dl AFI. Zënza l drë rendering pudëssl vester che te vëighes mé ponc de domanda, scatules o autri simboi mpede i carateresc Unicode. Per mparé de plu sun i simboi dl AFI, cëla Aiuto:IPA.

L rumanc (Sursilvan: romontsch [ʁoˈmɔntʃ] (Nfurmazions sun chësta uscscota su); Vallader, Surmiran y Rumantsch Grischun: rumantsch [rʊˈmantʃ] (Nfurmazions sun chësta uscscota su); Putèr: rumauntsch [rʊˈmɛntʃ] (Nfurmazions sun chësta uscscota su); Sutsilvan: rumàntsch [rʊˈmantʃ], [rʊˈmaʊ̯ntʃ], [rəˈmœntʃ]; Jauer: [rʊˈmaʊ̯ntʃ]) ie n lingaz retoroman rujenà ti Grijons te la Svizra.

La tradizion scrita dl rumanc mët man tl 16eisem secul; la sburla prinzipala vegn da la Reforma (y da la Contrareforma) y da la intenziun perchel da ti fé avei a la jent na letura de utl moral te sie lingaz.

L'om politich dla Engiadina Auta Gian Travers à scrit l prum document rumanc che an conesc: l'ann 1527 àl adorè l lingaz dla oma per n scrit de defenura politica vegnuda publicheda te forma de manoscrit. Les prumes publicazions stampedes per rumanc é vegnudes fora dl 1552: N catechism y n abezé per l'Engiadina Auta. L'autur é Iachiam Bifrun, notar a Samedan. Puec agn plu tert (1560) àl fat la traduzion dl Nuef Testament (idiom puter). L lingaz é strument per la religion.

N gran suzes à abù dantadut does publicazions: "Il vêr sulaz da pievel giuven" (La dreta aorela curta per jent joena, 1611), che é vegnù publiché ciamò 12 iadesc per rumanc, 11 iadesc per todesch y 7 iadesc por talian. Gran reson à ence abù la "Consolaziun dell'olma devoziusa" (Consolazion dl'alma dota, 1690), n liber de orazion catolich con cianties che vegn en pert ciantedes ence encuei ciamò. L liber é vegnù publiché 11 iadesc enchin a tl 1945.

Tres l'adoranza religiousa romagn i idioms rumanc amarscés da la desvalivanza de confescion, ruvé a n lingaz scrit unifiché n'é die a la longia nia poscibel.

  • 1860
    1860
  • 2000
    2000

  1. ↑ Bundesamt für Statistik (25 January 2021). "Hauptsprachen in der Schweiz - 2019". Bundesamt für Statistik. Trat ite ai 23 May 2021.
  2. ↑ Furer 2005.
  3. ↑ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin; Bank, Sebastian (2022-05-24). "Romansh". Glottolog. Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. Archivià dal uriginel ai 2022-10-07. Trat ite ai 2022-10-07.
  4. ↑ "Rumantsch + Grischun". Trat ite ai 10 jené 2019.
  5. ↑ "Romansh". 16 utober 2005. Trat ite ai 10 jené 2019.

Lingaz rumanc

Dodaje.pl - Ogłoszenia lokalne