Back Аџьам бызшәа AB Bahsa Parisi ACE Персыбзэ ADY Persies AF Persische Sprache ALS ፋርስኛ AM Idioma persa AN Persisc sprǣc ANG फारसी भाषा ANP اللغة الفارسية Arabic
El persian (nomm nativ فارسی fārsī [fɒːɾˈsiː]) a l'è ona lengua indoeuropea del scepp iranegh. A l'è parlaa in de l'Asia centrala, soratutt in Iran, Afghanistan (indova l'è offizialment recognossuu coma Dari a partì del 1958), in del Tagikistan (recognossuu coma Tagich a partì de l'era sovietega), e in alter region visin che storegament a eren part del Grand Iran e hann avuu tant di influenz de la cultura persiana. Al dì d'incoeu, a gh'hinn al mond pressapoch 110 million de parlant persian.
El persian iranian e quell afghan a hinn scrivuu cont el abecee persian, che l'è ona variant mudifegada de quell arab, ma la sò variant tagica l'è scrivuda cont el abecee cirillegh.
El persian del dì d'incoeu a l'è la continuazion storega del Persian medi, la lengua offiziala, religiosa, e litteraria de l'Imper sasanid (224-651), e che l'era a sò volta la continuazion del Persian antigh, lengua de l'Imper achemenid de l'antichitàa classega; el ciappa el sò nomm de l'antiga capital achemenida, Persis (incoeu in la provincia de Fars, Iran); el nomm a l'era Pārsīg in del persian medi (indova -īg, incoeu -ī, el gh'ha l'istessa origen de l'"-egh" lombard), ma in del passà al persian modern la /g/ finala l'è borlada giò, menter la /p/ l'è devegnuda /f/ per influenza de la lengua araba, che la gh'ha minga el son /p/ e donca la dopera /f/. El mond cultural de la lengua persiana l'è ciamaa Persofonia, e ona persona che la parla persian a l'è on persòfon. La grammatega del persian modern a l'è compagna de quell di tant olter lengov europej.
La lengua persiana l'ha influenzaa (soratutt in del lessegh) tucc i lengov visin, soratutt i lengov turch de l'Asia centrala, del Caucas e de l'Anatolia, i olter lengov iranegh, l'armen, el georgian, e i lengov indoarian, soratutt l'urdu (ona variant de la lengua hindustani). El persian el gh'ha anca avuu influenza sora la lengua araba, soratutt quella parlada in del Bahrain, ma lu stess l'è staa influenzaa de l'arab a partì de la conquista musulmana de la Persia del secol quell de sett.
Cont ona longa storia litteraria giamò denanz de l'Islam, el persian a l'è staa la primma lengua minga araba del mond islamegh a vess doperada per scriv litteradura, e soratutt la poesia persiana l'è devegnuda ona tradizion de pressapoch tucc i cort nobiliar de l'Asia central e de l'India finn a l'etàa moderna. La litteradura persiana a l'è vuna di pussee important del mond, e la conta oper coma el Shahnameh del Ferdowsi, el Rubaiyat de l'Omar Khayyam, i poesij del Rumi, el Panj Ganj del Nizami Ganjavi, el Divān de l'Hafez, e dò oper de poesia e prosa del Saadi Shirazi, el Gulistan e 'l Bustan.