Amerika Serikat United States of America (Inggris) | |
---|---|
Gambara danö Amerika Serikat gölanania | |
Ibu kota | Washington, D.C. |
Kota terbesar | New York City 40°43′N 74°00′W / 40.717°N 74.000°W |
Li resmi | Lö li resmi ba level federal [a] |
Li daerah nifaduhu'ö | |
Li nasional | Inggris AS (de facto)[b] |
Ngawa etnik (2018)[6] | Molo'ö soi:
Molo'ö etnis:
|
Famatörö | Republik presidensial |
• Presiden | Joe Biden |
Kamala Harris | |
Legislatif | Kongres |
Senat | |
House of Representatives | |
Merdeka moroi ba Britania Raya | |
• Deklarasi | 4 Juli 1776 |
• Tefaduhu'ö | 3 September 1783 |
• Konstitusi | 21 Juni 1788 |
• Fanema föfö negara safuria | 21 Agustus 1959 |
Fa'ebolo | |
- Total | 9826675 km2 (3794100 sq mi) (No. 3/4) |
6,97 | |
Sowanua | |
- Perkiraan 2023 | 334.914.895[7] (No. 3) |
- Sensus Penduduk 2020 | 331,449,281[a][8] (No. 3) |
87/sq mi (33,6/km2) (No. 185) | |
PDB (KKB) | 2020 |
- Total | $22.321 triliun[9] (No. 2) |
$67.426[9] (No. 11) | |
PDB (nominal) | 2020 |
- Total | $22.321 triliun[9] (No. 1) |
$67.426[9] (No. 7) | |
Gini (2018) | ▲ 48.5[10] tinggi |
IPM (2018) | 0.920[11] sangat tinggi · No. 15 |
Hua gefe | Dolar Amerika Serikat (US$) ( USD ) |
Zona ginötö | oi fabö'ö-bö'ö (UTC−5 irugi −10) |
- Musim panas (DST) | UTC−4 irugi −10[b] (oi fabö'ö-bö'ö) |
Lala kemudi | kambölö[c] |
Kode telepon | +1 |
Kode ISO 3166 | US |
Domain | .us .gov .mil .edu |
|
Amerika Serikat ma asese te'adogo'ö AS (ba li Inggris: United States of Amerika/USA ma te'adogo'ö United States/U.S.) ba itaria göi laŵaö manö Amerika no töi sambua negara si so tanö yöu danöa Amerika. Lafotöi ia serikat, börö me sindruhunia no amarahua 50 föfö negara ia, inönö sambua distrik heza so ibu kota, ya'ia Washington, D.C. awö 326 gölana ni'oniagö khö niha asli Amerika nifotöi Indian.[d] Fa'ola ia tanö yöu ba negara Kanada ba tanö raya ba negara Meksiko. Ha Hawaii zi lö fa'ola ba negara bö'ö me so ia ba dalu nasi sebua Samudra Pasifik. Gölana danö negara AS no bosi numero tölu fondrege ebolo ba gulidanö[e] aefa Rusia ba Tiongkok, ba zona ekonomi eksklusif khönia no fondrege ebua ba gulidanö, ba sowanua khönia si 334 juta no bosi numero tölu fondrege oya ba gulidanö.[f]
Lasaŵa danö Amerika sowanua asli khönia, Paleo-Indian, 12.000 fakhe si lalö, latörö danö Bering samakhai danöa Asia ba tanöa Amerika. Ba Amerika lafasindro oya mbanua si tedou he ba wangi'ila ba he ba hada (li Indonesia: peradaban).
Barö wamatörö Inggris, tefasindro feledölu koloni ba Virginia me 1607. Börö wamadöni ndra koloni ba razo Inggris sanandrösa ba bea ba fangali zato bakha ba administrasi wamatörö, tumbu Revolusi Amerika, saekhu ba wama'olo wa te'efa'ö ira moroi barö wamatörö Inggris tobali merdeka me 4 Juli 1776. Ara nasa fasuwö-suwö ira irugi 1783, bahiza itugu ara itugu oya mbanua si fao ba negara AS sibohou. Bahiza alua wa'aboto ba gotalua föfö negara tanö raya ba tanö yöu, börö me lö ha sara dödöra ba zanandrösa fangokhögö sawuyu, irege alua wasuwöta ba gotalua wöfö negara somasi ha sambua negara ira ba tanöbö'ö somasi aefa moroi ba wa'asambua AS (1861-1865). Me möna ira ya'ira somasi fa'asambua, lö sa'ae mutehegö wangosawuyu ba zi sagörö AS. Me 1890 no tobali AS sambua negara fondrege ebua ba mofa'abölö.
Aefa isuwö AS Jepang ba Pearl Harbor Desember 1941, fao AS ba Wasuwöta Sagörö Ulidanö II. Me tebato wasuwöta sebua andre tobali Amerika Serikat awö Uni Soviet dombua negara fondrege mofa'abölö ba gulidanö. Aekhu wahulösara ba nifotöi fasuwöta sokafu, eluahania lö faoma lafana nawöra, bahiza faoma la'alani nawöra ba ha'uga negara tanöbö'ö tobali si fao awö khöra. Tebato wasuwöta sokafu andre me adudu Uni Soviet ba 1991, irege Amerika Serikat tobali ha sambua negara fondrege mofa'abölö ba gulidanö.
Famatörö nasional negara Amerika Serikat no famatörö molo'ö republik federasi konstitusi presiden ba molo'ö demokrasi liberal. So khönia tölu ndraha si tefasafi: ndraha legislasi[15], ndraha eksekusi[16] ba ndraha yudikasi.[17]
So dombua rafe khö ndraha legislasi: rafe wangali niha sato (Dewan Perwakilan Rakyat), nituyu molo'ö wa'oya nono mbanua ba zi ero gölana, awö rafe wangali gölana (Senat), nituyu tobali fangali ero wöfö negara, he ebua ba he ide-ide ia. Tebe'e khö wamatörö federal otonomi bahiza so ndregenia (terbatas) ba no hada khöra wa mufarou nifotöi kebebasan, kesetaraan, individualisme ba otonomi pribadi.
Amerika Serikat no negara fondrege tedou ba gulidanö. Fa'ebua wangalui negara (Produk Domestik Brutto) no fondrege ebua ba gulidanö i'otarai 1890. 15% ekonomi global me 2023 no moroi khö Amerika Serikat.[g] Moroi ba gotalua fefu negara sitedou si tefaböbö ba OECD, Amerika Serikat no sambua negara, sowanua khönia fondrege mo'okhöta ba wowöli (pendapatan rumah tangga yand dapat dibelanjakan per kapita). No göi so ia ba mbosi numero sara ba wa'abölö ekonomi, produktivitas, inovasi, hak asasi ba famahaö salaŵa. Militer ba budaya Amerika Serikat muzawili ba zi sagörö ulidanö. Ya'ia zamasindro Bank Dunia, NATO ba PBB,[h] ba so dadaomania silötebulö bakha ba Dewan Keamanan PBB.
Tercantum dalam Deklarasi Kemerdekaan, Konstitusi, dan menjadi motto tidak resmi negara.
Gubahan John Philip Sousa berjudul "The Stars and Stripes Forever" adalah mars nasional.
Sifasala: Ditemukan tag <ref>
untuk kelompok bernama "lower-alpha", tapi tidak ditemukan tag <references group="lower-alpha"/>
yang berkaitan