Armpotigen

Zie Branchiopoda voor de blad- of kieuwpootkreeftjes

Armpotigen Fossiel voorkomen: Vroeg-Cambrium[1] – heden
Brachiopoda, illustratie Ernst Haeckel, Kunstformen der Natur
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Onderrijk: Eumetazoa (Orgaandieren) Superstam: Lophotrochozoa
Stam
Brachiopoda Duméril, 1806[2]
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Armpotigen op Wikispecies
(en) World Register of Marine Species
Portaal    Biologie

Armpotigen (Brachiopoda) zijn een stam van ongewervelde zeedieren. Armpotigen filteren voedseldeeltjes uit het water met behulp van een gevorkte lofofoor (tentakelkrans). Na het larvestadium ontwikkelen ze twee harde, scharnierende schelphelften (of kleppen) op de buik en de rug. Brachiopoden zijn meestal verankerd aan de ondergrond met een steel die dicht bij het scharnier door een gat in de buikklep steekt. De wetenschappelijke naam van de groep, Brachiopoda is een samentrekking van het Latijnse bracchium (arm) en het Griekse πούς (voet).

Brachiopoden worden vaak verward met de tegenwoordig veel algemenere tweekleppige weekdieren, maar verschillen daarvan omdat die laatste linker- en rechterschelphelften hebben, niet met de ondergrond verbonden zijn, en hun voedsel niet vangen met een lofofoor, maar met hun kieuwen. Hoewel het verschil meestal duidelijk is, zijn er ook tweekleppigen waarvan de linker- en rechterhelft niet elkaars spiegelbeeld zijn (als de sint-jakobsschelp), of waarbij hechtdraden door een opening in een van de twee kleppen lopen. Bij sommige brachiopoden zijn buik en rugklep bijna identiek of is de steel bij volwassen exemplaren gedegenereerd.^[3]

De oudst bekende brachiopode is Aldanotreta sunnaginensis en is bekend van sediment van ongeveer 529 miljoen jaar oud in Siberië, vlak na het begin van de 2e etage (Tommotièn) van het Cambrium. Tijdens het Paleozoïcum waren brachiopoden de dominante “schelpen”, maar sindsdien is hun alomtegenwoordigheid sterk teruggedrongen. Er zijn ongeveer 30.000 fossiele soorten bekend. Nu leven er nog zo'n 200 soorten.

1. ↑ (en) Ushatinskaya, G.T (2008). "Origin and dispersal of the earliest brachiopods". Paleontological Journal. Springer Verlag. 42 (8): 776–791. DOI:10.1134/S0031030108080029.
2. ↑ (en) Zvyagintsev, A.Y; Radashevsky, V. I.; Kashin, I. A (2007). "First record of a brachiopod (Brachiopoda: Terebrataliidae) in the fouling of hydrotechnical installations in Peter the Great Bay, Sea of Japan". Russian Journal of Marine Biology. 33 (4): 264–266. DOI:10.1134/S1063074007040098.
3. ↑ Moore, R.C. (1965). Brachiopoda. Geological Society of America/University of Kansas Press, Boulder, Colorado/Lawrence, Kansas, H440. ISBN 0-8137-3015-5.