Brexit

Brexit is het proces van uittreden van het Verenigd Koninkrijk (VK) uit de Europese Unie (EU) dat op 31 januari 2020 in werking trad. Daarmee kwam na 47 jaar een einde aan het lidmaatschap van het VK van de EU en haar voorgangers, de Europese Gemeenschappen. Het was de eerste keer in de geschiedenis van de EU dat een lidstaat vrijwillig terugtrad uit de Unie. Het woord Brexit is ontstaan in het gewone taalgebruik en vormt een samenvoeging de woorden 'British' en 'exit' (Brits vertrek).

De aanleiding voor de Brexit was een raadgevend referendum onder de Britse bevolking dat op 23 juni 2016 werd gehouden. Bij dat referendum, een verkiezingsbelofte van de Conservatieve premier David Cameron, koos 51,9% van de stemmers voor een vertrek uit de EU. Cameron, die zelf campagne had gevoerd om in de EU te blijven, trad direct daarna af. Hij werd opgevolgd door Theresa May. De Britse regering gaf de EU op 29 maart 2017 formeel kennis van het voornemen tot uittreden, en kreeg volgens de regels van het Verdrag van Lissabon vervolgens twee jaar de tijd om tot een uittredingsakkoord te komen.

Vanaf het begin was het een moeizaam onderhandelingsproces. De Britten die waren opgekomen in het referendum hadden zich, met een krappe meerderheid, vóór een vertrek uitgesproken, maar over de invulling daarvan liepen de meningen uiteen, van een nauwe samenwerking binnen de Europese Vrijhandelsassociatie tot een harde breuk met tal van Europese gemeenschappelijke regelingen en markten. Het onderwerp leidde tot grote spanningen binnen de Britse samenleving en binnen politieke partijen. Die spanningen gingen niet aan Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland, de vier landen die deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk, voorbij. Ook de mogelijke gevolgen voor het Goedevrijdagakkoord en het Noord-Ierse vredesproces bleven een punt van zorg, net als de verdeling van de kosten van een 'scheidingsrekening'. De 27 overgebleven lidstaten van de EU moesten ondertussen eenstemmig besluiten, en hadden geen ervaring met onderhandelingen over een uittredingsakkoord.

De beoogde uittredingsdatum op 29 maart 2019, twee jaar na de formele aankondiging, werd niet gehaald. May moest om uitstel vragen nadat het uittredingsakkoord dat ze bijeen had onderhandeld keer op keer werd weggestemd door haar eigen parlement. Na de derde nee-stem maakte May haar vertrek bekend. Ze trad diezelfde zomer af, op 24 juli 2019. Ze werd opgevolgd door Boris Johnson, die op 17 oktober 2019 een nieuw akkoord met de Europese Unie tot stand bracht. Op 12 december 2019, bij de vervroegde Lagerhuisverkiezingen, wonnen de Conservatieven zoveel zetels in het Britse parlement dat Johnson een stabiele meerderheid kreeg voor zijn uittredingsakkoord. Het akkoord werd op 9 januari 2020 goedgekeurd door het Britse Lagerhuis, op 22 januari door het Britse Hogerhuis en op 29 januari door het Europees Parlement.^[1] Daarmee was na drie keer uitstel de weg definitief vrij voor Brits vertrek uit de EU per 31 januari 2020 om klokslag 24:00 (Midden-Europese Tijd).

De Britse regering koos voor een 'harde' Brexit: het land trok zich terug uit de Europese douane-unie en uit de Europese interne markt. Na een overgangsperiode, van 31 januari 2020 tot 1 januari 2021, wordt de verhouding tussen de Britten en de EU vormgegeven door een handels- en samenwerkingsakkoord.^[2]

1. ↑ De brexit is nu echt een feit, Europees parlement stemt in met vertrek, RTL Z, 29 januari 2020. Gearchiveerd op 30 januari 2020.
2. ↑ Johnson: 'Britten hebben toekomst weer in eigen hand' • Ook Von der Leyen opgelucht. NOS Nieuws (24 december 2020). Gearchiveerd op 24 december 2020. Geraadpleegd op 24 december 2020.