Back Агалл бызшәа AB Gallies AF Gallische Sprache ALS Idioma galo AN اللغة الغالية Arabic Idioma galu AST Qall dili AZ Gallisch BAR Гальская мова BE Гальская мова BE-X-OLD
| Gallisch | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in | Gallië | |||
| Uitgestorven in | de vijfde eeuw | |||
| Taalfamilie | ||||
| Alfabet | Oud-Italisch alfabet, Grieks alfabet, Latijns alfabet | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | - | |||
| ISO 639-2 | cel | |||
| ISO 639-3 | verschillende codes:
| |||
| ||||
Gallisch is (in de oorspronkelijke vorm) een uitgestorven P-Keltische taal[1] die men in Gallië (een groot deel van West-Europa, vaak synoniem voor het gebied van het huidige Frankrijk) sprak voor de Romeinen en later de Franken de regio binnenvielen. Het behoort tot de vasteland-Keltische talen, een groep van Keltische talen die nu volledig is uitgestorven. Het Gallisch is slechts bekend van schaarse, kleine geschreven teksten en vermeldingen bij klassieke auteurs. De langste ervan zijn de Kalender van Coligny (60 verschillende woorden) en de magische tabletten van Larzac (ruim 160 woorden) en Chamalières (47 woorden). Het Gallisch werd geschreven in verschillende alfabetten: het Griekse, het Latijnse en ook het Etruskische.
De morfologie van het Gallisch kende tamelijk ingewikkelde verbuigingen, in 6 of 7 naamvallen. Door de culturele en politieke overheersing van Rome ging het Gallisch langzaamaan verloren. In sommige gebieden hield de taal echter stand tot aan de verovering van Gallië door de Franken in de 5e eeuw. Gregorius van Tours vermeldde in de 6e eeuw in zijn geschriften dat in zijn streek nog wat mensen Gallisch spraken.
Er zijn elementen van het Gallisch overgebleven in het Frans en in nog grotere mate in het Waals. Deze invloeden zijn echter zeer gering. In Zuid-Nederland en België zijn toponiemen te vinden die een Keltische, vermoedelijk Gallische oorsprong hebben. Voorbeelden hiervan zijn Ardennen (< Arduinna), Gent (< Ganda of Gonda), Heerlen (< Corriovallo[bron?]) en Nijmegen (< Noviomagos).[bron?]
Ook zijn er elementen gereconstrueerd door de Zwitserse folkmetalband Eluveitie, in samenwerking met wetenschappers.[2] Verder is er een website genaamd Modern Gaulish opgezet waar deze gereconstrueerde vorm geleerd kan worden. Heden ten dage is er dan ook een kleine gemeenschap ontstaan die deze vorm van het Gallisch spreekt.[3] De taal wordt deels op basis van het Latijn en op basis van oude teksten gereconstrueerd.[4] Verder is er in 2017 een boek genaamd Cnus'Vláthu Galáthach: A Modern Gaulish Anthology gepubliceerd. Het boek bevat 146 pagina's met gedichten en proza's in het gereconstrueerde Gallisch, geschreven door negen auteurs.[5]
- ↑ Het Keltiberisch, Gaelisch en Shelta zijn Q-Keltische talen. (Inscripties attesteren het Gallisch als P-Keltisch. Zo is het Gallische woord voor "zoon" -mabos of -mapos in plaats van het Q-Keltische -maccos of -maqqos.)
- ↑ (en) Eluveitie and the Gaulish Language. The Celtic Fringe (23 maart 2017). Gearchiveerd op 24 juni 2021. Geraadpleegd op 26 december 2024.
- ↑ (en) Modern Gaulish. moderngaulish.org. Gearchiveerd op 19 november 2024. Geraadpleegd op 26 december 2024.
- ↑ (en) (2021). The Modern Gaulish Language. Gearchiveerd op 26 juli 2024. Academia 2021
- ↑ (en) Cnus'vláthu Galáthach - A Modern Gaulish Anthology. Gearchiveerd op 10 augustus 2024. Geraadpleegd op 28 december 2024.