| Herzogtum Gottorf Hertugdømmet Gottorp Land in het Heilige Roomse Rijk .svg){kind=small}
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Leen van Denemarken (1544-1658) In Personele Unie met Rusland (1762) | |||||
| |||||
| Symbolen | |||||
| |||||
| Kaart | |||||
.svg)
| |||||
| Locatie van het hertogdom Gottorp binnen het Heilige Roomse Rijk in 1618. | |||||
| Algemene gegevens | |||||
| Hoofdstad | Sleeswijk Kiel (vanaf 1720) | ||||
| Talen | Duitse dialecten, Deens, Nedersaksisch, Noord-Fries | ||||
| Religie | Lutheranisme | ||||
| Politieke gegevens | |||||
| Regeringsvorm | Wereldlijk Rijksvorstendom | ||||
| Staatshoofd | Hertog | ||||
| Staten | Staten van Sleeswijk-Holstein | ||||
| Dynastie | Sleeswijk-Holstein-Gottorp | ||||
| Kreits | Nedersaksische Kreits | ||||
.svg)
Het hertogdom Gottorp (Deens: Hertugdømmet Gottorp, Duits: Herzogtum Gottorf) of Sleeswijk-Holstein-Gottorp (Deens: Slesvig-Holsten-Gottorp, Duits: Schleswig-Holstein-Gottorf) was een landsheerlijkheid die bestond uit delen van de hertogdommen Sleeswijk en Holstein. Het werd geregeerd door het huis Sleeswijk-Holstein-Gottorp, een zijtak van het huis Oldenburg. Het hertogelijke hof was tot 1713 gevestigd in het kasteel Gottorp vlak buiten de stad Sleeswijk. In 1720 werd Kiel de hoofdstad.
Het territorium van het hertogdom Gottorp bestond uit verschillende niet aaneengesloten gebieden op het schiereiland Jutland. De noordelijke delen lagen in het hertogdom Sleeswijk, de zuidelijke in Holstein. Sleeswijk was een leen van het koninkrijk Denemarken, Holstein maakte deel uit van het Heilige Roomse Rijk. Binnen het Rijk waren de hertogen van Gottorp vertegenwoordigd in de Rijksdag en de Nedersaksische Kreits.
Het hertogdom Gottorp ontstond in 1544, na de verdeling van de hertogdommen Sleeswijk en Holstein tussen koning Christiaan III van Denemarken en zijn jongere broers Johan de Oudere en Adolf. Ondanks de deling werden Sleeswijk en Holstein door de hertogen als een geheel bestuurd. De landgoederen van de kerk en de ridderschap stonden onder gezamenlijk bestuur, evenals de hoogste rechtbanken, defensie, de heffing van nieuwe belastingen en de tolinkomsten.
Vanaf 1580 was Gottorp, op het aandeel van de Deense koning na, het grootste hertogdom in Sleeswijk en Holstein. Het kasteel Gottorp ontwikkelde zich tot een cultureel centrum. In de tweede helft van de 17e eeuw raakten de hertogen steeds vaker in conflict met de Deense koningen. Na een oorlog met Zweden moest de Deense koning in 1658 zijn leenheerschappij over Gottorp opgeven. Tijdens de Grote Noordse Oorlog veroverde Denemarken het hertogdom. Sleeswijk kwam volledig in Deense handen, maar in 1720 kreeg hertog Karel Frederik zijn aandeel aan Holstein terug. Zijn zoon Karel Peter Ulrich werd in 1762 tsaar van Rusland. In 1773 stond Rusland het hertogdom in ruil voor Oldenburg aan Denemarken af.