De term penduledemocratie of conflictdemocratie verwijst naar een politiek systeem waarin er regelmatig een volledige machtswisseling plaatsvindt tussen twee concurrerende politieke partijen en/of blokken. Deze afwisseling wordt vaak vergeleken met de beweging van een pendule, waarbij de politieke macht van de ene naar de andere kant slingert.[1]
Penduledemocratie doet zich zowel voor in meerderheidsstelsels, waar het zich manifesteert als een tweepartijenstelsel, als in stelsels van evenredige vertegenwoordiging, waar het voorkomt in de vorm van blokpolitiek. De dynamiek in beide systemen verschilt echter sterk. Terwijl polarisatie vaak inherent is aan een tweepartijenstelsel, dwingt blokpolitiek de politieke flanken juist tot compromissen, wat een dempend effect heeft op polarisatie. Dit is zichtbaar in Nieuw-Zeeland dat de transitie heeft gemaakt van een meerderheidsstelsel naar evenredige vertegenwoordiging in de jaren '90.
Een penduledemocratie contrasteert met een waaierdemocratie. In een waaierdemocratie blijft er, zelfs na verkiezingsverliezen, vaak tenminste één regerende partij doorregeren. Een waaierdemocratie kenmerkt zich verder door brede middencoalities, waarbij de regeringsvorming doorgaans langer duurt dan in een penduledemocratie.[2]
- ↑ Hendriks, Frank (8 april 2010). Pendulum Democracy. Oxford University Press, 49–65. ISBN 978-0-19-957278-6.
- ↑ De profetie van Ed. van Thijn. www.parlement.com. Geraadpleegd op 22 oktober 2024.