Back Аџьам бызшәа AB Bahsa Parisi ACE Персыбзэ ADY Persies AF Persische Sprache ALS ፋርስኛ AM Idioma persa AN Persisc sprǣc ANG फारसी भाषा ANP اللغة الفارسية Arabic
| Perzisch فارسی | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in | Iran (Perzië), Afghanistan, Tadzjikistan, Oezbekistan en Bahrein. Ook groepen in de Verenigde Staten, Verenigde Arabische Emiraten, Canada en Duitsland. Daarnaast in kleinere groepen door emigranten wereldwijd. | |||
| Sprekers | ~75 miljoen moedertaalsprekers, ~120 miljoen totaal | |||
| Rang | 12 | |||
| Taalfamilie | ||||
| Dialecten | ||||
| Alfabet | Perzisch alfabet | |||
| Officiële status | ||||
| Officieel in | ||||
| Taalorganisatie | فرهنگستان زبان و ادب فارسی (Farhangestān-e zabān-o adab-e Fārsī) | |||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | fa | |||
| ISO 639-2 | per/fas | |||
| ISO 639-3 | fas | |||
| ||||
Het Perzisch (فارسی), ook bekend onder de endoniem Farsi is de officiële taal van Iran (Perzië), Afghanistan en Tadzjikistan, die ook door miljoenen mensen in Oezbekistan wordt gesproken. Het Perzisch behoort tot de Indo-Europese taalfamilie en daarbinnen is het een onderdeel van de tak van de Iraanse of Arische talen.
Het Perzisch is een van de oudst gedocumenteerde talen ter wereld. De oudst bekende voorbeelden van deze taal stammen uit de 6e eeuw voor Christus.[1]
Het wordt beschouwd als een prachtige taal met aantrekkelijke hymnes: enkele van 's werelds beroemdste stukken literatuur aller tijden, zoals de Sjahnama van Ferdowsi, de werken van Rumi, de Rubáiyát van Omar Khayyám, de Panj Ganj van Nezami Ganjavi, De Divān van Hafez, De Samenspraak van de Vogels door Attar van Nisjapoer en de miscellanea van Gulistan en Bustan door Saadi Shirazi, zijn geschreven in het Perzisch. Enkele van de prominente moderne Perzische dichters waren Nima Yooshij, Ahmad Shamlou, Simin Behbahani, Sohrab Sepehri, Rahi Mo'ayyeri, Mehdi Akhavan-Sales en Forugh Farrokhzad.
Geleerden herkennen drie belangrijke dialectafdelingen van het Perzisch: Westelijk-Perzisch, (ook Iraans-Perzisch of Standaard-Perzisch genoemd) van Iran, Dari-Perzisch (Oostelijk-Perzisch) van Afghanistan en Tadzjieks-Perzisch, een variant die in Tadzjikistan wordt gesproken en in delen van Oezbekistan. Tadzjieks-Perzisch en Dari-Perzisch worden soms als aparte talen behandeld. Het Westelijk-Perzisch en Dari-Perzisch hebben nog meer dialectvarianten, sommige met namen die samenvallen met provinciale namen. Ze zijn allemaal min of meer onderling verstaanbaar.
Dari-Perzisch, dat tot voor kort voornamelijk in Afghanistan werd gesproken, nam de Teheran-standaard als model en hoewel er duidelijke fonologische en morfologische contrasten zijn, deels als gevolg van de invloed van naburige Turkse talen, blijven het Westelijk-Perzisch en Dari-Perzisch vrij gelijkwaardig. De dialectische variatie tussen het westelijk-Perzisch en Dari-Perzisch is beschreven als analoog aan die tussen Europees Frans en Canadees-Frans. Dari is conservatiever in het handhaven van klinkeronderscheidingen die in het Westelijk-Perzisch verloren zijn gegaan.
Lori en Bakhtiari, talen in het zuidwesten van Iran, zijn het meest verwant aan het Perzisch, maar deze zijn moeilijk te begrijpen voor een spreker van de Teheraanse standaard. Terwijl sprekers van Lori hun spraak beschouwen als een dialect van het Perzisch, zijn sommige sprekers van het Perzisch het daar niet mee eens. Joods-Perzisch, geschreven in Hebreeuwse karakters en gebruikt door Joden in heel Iran, ligt in geschreven vorm dichtbij de Perzische standaard. Veel Iraniërs van joodse afkomst hebben het land echter verlaten en vormen niet langer een aanzienlijk deel van de bevolking.