Atom

Atom
Figuren viser ein representasjon av strukturen for eit heliumatom.
Klassifisering
Minste eining i eit grunnstoff eller ein kjemisk substans
Eigenskapar
Atommasse : ≈ 1,67 × 10−27 til 4,52 × 10−25 kg Elektrisk ladning : Nøytralt (viss mengda elektron er lik mengda proton) Radius : ≈ 31 pm - 215 pm 100 pm = 1 Ångstrøm

Eit atom er innan kjemi og fysikk ein submikroskopisk struktur som som ikkje kan delast i mindre element via kjemiske reaksjonar og halde dei kjemiske eigenskapane sine. Atom er bestanddelar i molekyl (kjemiske stoff). Ordet atom kjem frå det greske ordet atomos som tyder udeleleg. Radiusen til eit atom er i området 31 (helium) til 215 (radium) picometer.

Tidlegare førestillingar om den fysiske strukturen til stoff var basert på at fysisk deling i stadig mindre bitar ville resultere i atomet som minste og udelelege bestanddel. I 1913 presenterte Bohr sin atommodell som deler atomet opp i tre underliggande elementærpartiklar:

• elektron, som har negativ elektrisk ladning og er minst av dei tre;
• proton, som har positiv ladning og er omkring 1836 gonger tyngre enn elektronet; og
• nøytron, som er elektrisk nøytrale og er omkring 1839 gonger tyngre enn elektronet.

Kvantemekanikken skildrar no materien sin bølgje-partikkel-dualitet og er det matematiske rammeverket for standardmodellen som skildrar krefter og partiklar på subatomært nivå. Elementærpartiklane blir no vidare delt opp i fleire typar partiklar til dømes kvarkar og kraftverknad mellom partiklar til dømes gluon. Atomære og subatomære partiklar kan ikkje sjåast som distinkt avgrensa fysiske objekt, men som ei romleg fordeling som gjev sannsynet for energien til partikkelen, utstrekking og posisjon til ulik tid. Eigenskapane til partiklane er ikkje lenger uavhengige men avheng av kva for andre partiklar dei opptrer i kombinasjon med. Dette vert kalla resonansar eller interaksjonar.

Skildringa av elementærpartiklar blir likevel brukt som modell for å forklare mange av eigenskapane til atomet og oppbygginga. I figuren over viser den grå skuggen posisjonen for elektrona i 1s orbitalet som eit integral over sannsynsfordelinga for bølgefunksjonen langs ei siktelinje. Den forstørra atomkjernen viser tilsvarande for protona i raudt og nøytrona i blått. I røyndomen er kjernen for ⁴He rotasjonssymmetrisk, dette er ikkje generelt tilfelle for meir komplekse kjernar.

Atoma er dei grunnleggjande byggeklossane i kjemien, og blir verna ved kjemiske reaksjonar men ikkje ved kjernereaksjonar.