Back Alpe AF Alpen ALS አልፕስ ተራሮች AM Alpes AN Alpis ANG ऐल्प्स ANP الألب Arabic الب ARZ এল্পছ AS Alpes AST
 Imatge satellit deis Aups (2007). | |
  | |
| Tipe | Serrada |
|---|---|
| Part de | Cencha alpina |
| Localizacion | |
| Estat | Alemanha, Àustria, Soïssa, França, Itàlia, Eslovènia, Mónegue, Liechtenstein e Ongria |
| Limitròf amb | Alpine foothills (en)  |
 | |
| Donadas | |
| Altitud | 4 810,9 m |
| Punt culminant | Mont Blanc |
| Superfícia | 190 000 km² |
| Material | Ròca magmatica, Flysch, Molassa, Ròca metamorfica e Ròca sedimentària |
| Dimensions | 280 ( ) × 1 200 ( ) km |
| Istòria | |
| Periòdes istorics | Oligocèn e Terciari |
Leis Aups (var. Alps[1][2]) son una cadena de montanhas europèa que forma un arc au nòrd d'Itàlia anant d'Occitània a l'oèst fins a Eslovènia e Àustria a l'èst en passant per Savòia e Soïssa. Culminan a 4 808 au Mont Blanc. Au mens uech Estats cuerbon una partida dau massís (França, Mónegue, Itàlia, Soïssa, Liechtenstein, Àustria, Alemanha e Eslovènia). La partia occitana deis Aups constituís leis Aups dau Sud (ò Alps Occitans). Tènon un pendís oèst, la Gavotina en França e un pendís èst, lei Valadas Occitanas, en Itàlia.
Leis Aups son un massís montanhós relativament que sa formacion comencèt durant lo Jurassic. Es lo resultat de la convergéncia dei placas eurasiatica e africana. L'aparicion deis Aups s'inscriu donc un contèxte pus larg d'orogenèsi. Barriera fisica importanta en Euròpa Occidentala, constituïsson un limit entre espacis climatics (oceanic e continentau au nòrd e mediterranèu au sud) e lingüstic (germanic au nòrd e latin au sud). Pasmens, amb 14 milions d'abitants son un espaci relativament urbanizat e lei cambis entre vaus an permés l'emergéncia d'una cultura aupenca. Istoricament, leis Aups tenguèron sovent lo ròtle de frontiera.
Lo gentilici es aupenc -a ò alpenc -a (var. aupin -a ò alpin -a).