Crisi economica de 1929

Cal melhorar l'escritura d'aquel article. L’ortografia, la gramatica, lo vocabulari, la sintaxi o autres aspèctes lingüistics incorrèctes son de verificar. O podètz corregir o crear la discussion.

La Crisi economica de 1929 tanben coneguda coma la Granda depression comencèt en 1929 amb la recession economica mondiala màger de l'istòria modèrna, tant en prigondor coma en durada. La manca de planificacion del sistèma capitalista menèt a l'aparicion de crisis ciclicas: a una fasa de pujadas del prèses, beneficis e produccion, ne succedissiá una autra de depression, amb casuda dels prèses e de la produccion, qu'ocasionava lo caumatge forçat. Al cors del sègle XIX aquelas crisis anèron en se succedir, mas la de 1929 foguèt quicòm de mai qu'una frenada del sistèma, l'impacte foguèt tant prigond qu'arribèt a cambiar la situacion economica mondiala, que repausava sus la fisança illimitada dins lo capitalisme liberal.

I a pas un consens sus las causas de la crisa, mas la majoritat dels autors pensan qu' aguèt las siás originas dins la subreproduccion de merças e la fòrta especulacion de capitals que caracterizavan l'economia mondiala après la Primièra Guèrra Mondiala. Comencèt inicialament als Estats Units d'America, a comptar del crac de la borsa de Nòva York lo 24 d'octòbre de 1929 (lo famós "Dijòus Negre") de Wall Street.

A partir dels Estats Units s'estendèt a la rèsta del mond capitalista. La crisi provoquèt un creis mondial del caumatge: catorze milions de personas als Estats Units, sièis milions en Alemanha e tres milions al Reialme Unit. En Austràlia, l'aumentacion del caumatge foguèt quitament mai granda que las dels Estats Units e del Reialme Unit amassa. S'estima que la cinquena part de la populacion britanica viviá jol lindal de pauretat a la mitat del decenni de 1930.

L'eleccion del president Franklin Delano Roosevelt e l'establiment del New Deal en 1932 marquèron la debuta de la fin de la Granda Depression als Estats Units. Pasmens, en Alemanha, la desaparicion del finançament exterior, a la debuta del decenni de 1930, e l'aumentacion de las dificultats economicas, favorizèron l'aparicion del nacional-socialisme e a l'arribada al poder d'Adolf Hitler.