Esclavatge

L'esclavatge (mot vengut d'esclau, dau latin sclavus, manlevat au grèc bizantin σκλάβος qu'a probablament son origina dins lo nom de pòble Slav, çò es «eslau») es la condicion d'una persona que se tròba sota lo contraròtle o la dominacion d'una autra, còntra sa volontat, obligada per la violéncia o d'autrei formas de constrencha. L'esclau a tanben ges de drech e es considerat coma una causa. Es donc possible de'n faire comèrci coma un animau. Dins lo sens pus estricte, leis esclaus son leis individús que trabalhan per d'autrei sensa remuneracion e qu'an ges de drechs.

Atestat tre l'Antiquitat Auta, lo fenomèn li es probablament anterior. Dins lo corrent de l'istòria, foguèt observat dins la quasi totalitat dei societats umanas. Lo comèrci d'esclaus foguèt tanben una activitat importanta dins mai d'una region. Pasmens, lo desvolopament de l'esclavatge conoguèt una importància particulara durant l'Edat Mejana e la premiera mitat dau periòde coloniau amb la mesa en plaça de la tracha negriera. Aqueu trafegue entraïnèt l'exportacion de desenaus de milions d'esclaus africans en direccion dei colonias europèas en America (comèrci triangular) o vèrs leis Estats musulmans (tracha orientala).

Se l'existéncia de l'esclavatge foguèt de còps contestat per de filosòfs o de religiós, sa practica foguèt gaire limitada fins au movement dei Lutz. Pasmens, a partir dau sègle XVIII, foguèt pauc a pauc condamnat coma contrari ai drechs fondamentaus de l'èsser uman. Tre la premiera mitat dau sègle XIX, la tracha negriera foguèt enebida per la màger part dei poissanças maritimas europèas. Puei, l'esclavatge eu meteis foguèt lentament abolit. Uei, es enebit dins la quasi totalitat dei país que lo considèran coma un crime fòrça grèu. Pasmens, dins la realitat, de desenaus de milions de personas son totjorn reduchas en esclavatge dins abòrd d'Estats, especialament en Africa e dins lo sud d'Asia.