Adelospondyli

Adelospondyli
Watson, 1930
Okres istnienia: dolny karbon PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 0/0 ↓ 0/0
Adelospondylus watsoni
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	Tetrapoda
Gromada	płazy
Podgromada	lepospondyle
Rząd	Adelospondyli
Rodziny i rodzaje
Adelogyrinidae Adelogyrinus Adelospondylus Dolichopareias Palaeomolgophis Archerontiscidae Archerontiscus
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Adelospondyli – rząd prymitywnych wczesnokarbońskich czworonogów.

Systematyka nie jest jasna, prawdopodobnie są spokrewnione z lepospondylami, zwłaszcza aistopodami. Dawniej zaliczane do mikrozaurów^[1].

Ogólnie zwierzęta te mogły przypominać współczesne amfiumy albo syrenowate. Małe rozmiary – do 30 cm^[2]; długość znanych czaszek nie przekracza 7 cm^[1]. Ciało silnie wydłużone (co najmniej 70 kręgów)^[2]. Pas kończyn przedstawiony tylko skórnymi elementami, obecności pasa tylnych kończyn nie dowiedziono. Kończyny szczegółowo nieznane^[2], prawdopodobnie były małe i nieskostniałe. Kręgi gastrocentryczne, jak u mikrozaurów i Lysorophia. Sklepienie czaszki jest nadzwyczaj wyspecjalizowane. Szereg kości zredukowanych, obecny element skwamozotabularny, oczy przesunięte do końca pyska. Obecna linia boczna i masywne łuki skrzelowe.

Żyły w wodach stojących, żywiły się bezkręgowcami, być może filtrowały zdobycz drobnymi zębami^[2].

Rodzina Adelogyrinidae obejmuje cztery rodzaje i gatunki opisane z wizenu Szkocji:

• Adelogyrinus simnorhynchus Watson, 1926 (rodzaj typowy) – drobny, długość czaszki do 5 cm. Charakterystyczna cecha – otwór ciemieniowy ma postać długiej szczeliny (długości zbliżonej do oczodołów)^[1].
• Dolichopareias disjectus Watson, 1928 – długość czaszki 3 cm.
• Adelospondylus watsoni Carrol, 1967 – długość czaszki do 5 cm, ogólna długość ponad 50 cm. Najbardziej znany z całej grupy.
• Palaeomolgophis scoticus Brough & Brough, 1967 – znany zasadniczo szkielet pozaczaszkowy i część sklepienia czaszki. Długość czaszki około 2 cm, długość całkowita – do 25 cm.

Rodzinę Archerontiscidae utworzono dla jednego gatunku (niewykluczone, że to młody osobnik jakiegoś przedstawiciela Adelogyrinidae):

• Archerontiscus caledoniae Carrol, 1969 – opisany na podstawie jednego egzemplarza ze wczesnych warstw serpuchowu Szkocji. Dokładny wiek i miejsce pochodzenia nieznane, wzór znaleziono w kolekcji muzealnej. Jest to bardzo drobne (długość całkowita – 15 cm, długość czaszki – 16 mm) zwierzę o długim ciele i słabo zaznaczonych kończynach. Jego kręgi są zbudowane z dwu prawie jednakowych cylindrów przypominających pleurocentra i hipocentra embolomerów^[3][4][5].

Adelospondyle są interesujące jako najdawniejsze lepospondyle, ich istnienie wskazuje na dużą różnorodność małych „płazów” już na początku karbonu^[4].