Architektura barokowa na Ukrainie

Architektura barokowa na Ukrainie – architektura powstała w wyniku ścierania się wpływów wschodnich i zachodnich na przełomie XVII i XVIII wieku na obszarze historycznej Ukrainy, w wyniku czego wytworzyła się specyficzna odmiana baroku, zwana barokiem kozackim.

W przeciwieństwie do barokowej dekoracyjnej sztuki zachodnioeuropejskiej, barok kozacki charakteryzował się stylem bardziej konstruktywistycznym, z wykorzystaniem umiarkowanych i spokojnych form dekoracyjnych.

Styl baroku kozackiego na Ukrainie reprezentują m.in.:

• Ławra Peczerska w Kijowie, a także tamtejszy barokowy ikonostas;
• cerkiew św. Andrzeja w Kijowie;
• ikonostas z monasteru św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie;
• Brama Zaborowskiego na terenie Soboru Mądrości Bożej w Kijowie (1746);
• cerkiew św. Cyryla w Kijowie – po przebudowie^[1];
• tzw. Dom Mazepy (jedna z dwóch istniejących do dzisiaj siedzib głównych pułków kozackich) w Czernihowie (XVII wiek);
• prawosławna cerkiew fundacji kozackiego hetmana Daniela Apostoła (1732–1734) w Wielkich Soroczyńcach;
• barokowy kościół św. Mikołaja w miejscowości Putywl (1735–1737);
• fontanna Samsona w Kijowie.

Barok kozacki rozprzestrzeniał się także na inne regiony Rzeczypospolitej. Jego widoczne ślady zachowały się także m.in. na:

• Wołyniu: w cerkwi imienia prawosławnego senatora I Rzeczypospolitej Adama Kisiela w Niskieniczach koło Włodzimierza,
• zachodnim Podolu: pałace w Zbarażu i Brzeżanach,

Z elementów zdobniczych wyposażenia wnętrza:

• ikonostas bohorodczański (początkowo znajdował się w monasterze Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Maniawie, następnie w cerkwi w Bohorodczanach, a obecnie w Muzeum Historycznym we Lwowie)