W antropologii i socjologii kultury artefakt oznacza przejaw funkcjonowania danej kultury[1]. Wyróżnić można[2]:
- artefakty językowe (wszelkie obyczaje językowe, np. zwracanie się do siebie per "Pan/i", dodawanie po wypowiedzi "mocium panie" itd.),
- artefakty behawioralne (wszelkie zachowania, np. uchylanie kapelusza, kiwanie głową, itp.),
- artefakty fizyczne (wszelkie przedmioty, np. fotele, chatki, itp.).
Dla antropologa kultury i socjologa szczególnie ciekawe będą te spośród artefaktów, które mają znaczenie symboliczne. Na przykład skórzany fotel prezesa, oprócz pełnienia pewnej konkretnej funkcji użytkowej, może być także interpretowany jako symbol władzy, odosobnienia, a nawet okrucieństwa. Przepuszczanie kobiet w drzwiach (typowy artefakt behawioralny) można rozumieć zarówno jako gest szacunku ("kto pierwszy, ten lepszy"; "ja zadaję sobie trud otworzenia drzwi, żebyś ty przeszła przez nie bez konieczności naciskania na klamkę"), jak i stygmatyzujący (podkreślający inność); może wyrażać obawę przed nieznanym za progiem ("lepiej niech ktoś inny pójdzie pierwszy"), prawo mężczyzny do oglądania kobiety ze wszystkich stron itp. itd.[3]. Analiza kulturowa często rozpoczyna się od tworzenia niezliczonej ilości nawet najbardziej zaskakujących interpretacji, by otworzyć pole wyobraźni i zrozumieniu specyfiki obcych zachowań.
Bez dogłębnej analizy danej kultury nie można uniknąć wielości interpretacji danego artefaktu symbolicznego, ma on bowiem korzenie bezpośrednio w normach, wartościach i fundamentalnych założeniach danej kultury[4].
- ↑ Burszta, Wojciech J. (2008) Antropologia kultury, Warszawa: Zysk i ska
- ↑ Schein, Edgar (1986) Organizational culture and leadership, San Francisco: Jossey-Brass
- ↑ Koźmiński, Andrzej K. i Jemielniak, Dariusz (2008) Zarządzanie od podstaw. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
- ↑ Ezell, Margaret J. M. i O'Brien-O'Keeffe, Katherine (1994) Cultural artifacts and the production of meaning: the page, the image, and the body, Ann-Arbour: University of Michigan Press