Faryzeusze

Faryzeusze (gr. Φαρισαῖοι; aram. „perišaja”; hebr. פְּרוּשִׁים „perušim”^[1], łac. pharisaei) pochodzi od greckiego φαρισαῖοι pharisaioi.– jedno z żydowskich bractw religijnych (hebr. חֲבוּרָה „ḥaburah”) w czasach Drugiej Świątyni, czyli od ok. II wieku p.n.e. do ok. 70 r. n.e. Nazywali siebie חֲבֵרִים ḥawerim (bracia) i byli w opozycji do kapłańskiego bractwa saduceuszy. Inne bractwa w tym czasie to m.in. esseńczycy, zeloci i w konsekwencji także chrześcijanie. Nazwa ich pochodzi od hebrajskiego słowa peruša – oznaczające w hebrajskim „tego, kto się oddziela”, żyjącego w separacji od osób rytualnie nieczystych, aby móc zbliżyć się do Boga^[1]. Faryzeusze byli stronnictwem ludzi świeckich, w odróżnieniu od kapłańskiej arystokracji saduceuszów, starali się jednak w swoim postępowaniu przestrzegać świątynnych reguł czystości. Zyskali sobie reputację ekspertów w dziedzinie interpretacji Pisma. Stąd wzięło się nowotestamentowe określenie na faryzeuszy „Uczeni w Piśmie”, jest to jednak pojęcie mogące określać grupy zarówno w ramach tego stronnictwa, jak i poza nim.

Negatywny obraz faryzeuszy w Nowym Testamencie spowodował, że w krajach kultury chrześcijańskiej mianem „faryzeusza” przyjęło się określać człowieka fałszywego i obłudnego. „Faryzejskim” określa się przywiązanie do zewnętrznych form i ceremonii religijnych lub postępowanie bez wzięcia pod uwagę wymiaru duchowego. Także postawy obłudne, hipokryzję^[2].