Fortepian

Ten artykuł dotyczy instrumentu. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Ten artykuł od 2011-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Fortepian

Klasyfikacja naukowa	314.122-4-8 Chordofon prosty lub cytra
Klasyfikacja praktyczna	klawiszowy, młoteczkowy, strunowy
Skala instrumentu
Podobne instrumenty	Pianino Klawesyn Klawikord
Producenci	Steinway & Sons Yamaha Calisia Fazioli Kawai
Multimedia w Wikimedia Commons

Fortepian (wł. pianoforte, skrót: pf. lub pfte.) – strunowy (chordofon), młoteczkowy, klawiszowy instrument muzyczny, zaliczany do rodziny cytr. Współczesny fortepian ma skalę od A₂ (czasami najlepsze koncertowe od F₂; instrumenty z początku XIX wieku od C₁) do c⁵ (88 dźwięków/klawiszy). Typowy zakres częstotliwości dźwięków (przy stroju 440 Hz): od A₂ = 27,50 Hz do c⁵ = ok. 4186,01 Hz.

W systemie klasyfikacji instrumentów muzycznych Hornbostela–Sachsa fortepiany klasyfikowane są jako chordofony czyli strunowe (pozycja w katalogu 314.122-4-8).

W fortepianie struny rozpięte na stalowej ramie uderzane są młoteczkami obciągniętymi filcem. Naciśnięcie klawisza powoduje uderzenie młoteczka w strunę, przenosząc jednocześnie dynamikę uderzenia w klawisz. Natychmiast po pobudzeniu struny młoteczek odbija się od niej i w zależności od siły uderzenia, zatrzymuje się wyżej lub niżej. Pozwala to na szybką repetycję (uderzanie kilka razy tego samego dźwięku w szybkim tempie), inaczej niż w pianinie. Po zwolnieniu nacisku na klawisz do struny przyciskany jest tłumik wyciszający jej drgania. W ten dość skomplikowany sposób mechanizm fortepianu realizuje podstawową cechę tego instrumentu odróżniającą go od wcześniejszych instrumentów strunowych klawiszowych, które nie miały możliwości kształtowania dynamiki dźwięku.

Podstawowym elementem fortepianu wydającym dźwięk są struny, jednak nazywa się go także instrumentem perkusyjnym^[kto?], ze względu na to, że struny są uderzane, a nie szarpane (jak w klawesynie lub szpinecie). Potocznie zdarza się też zaliczanie go do instrumentów „klawiszowych”.