Gwiazda Barnarda

Ten artykuł dotyczy gwiazdy w gwiazdozbiorze Wężownika. Zobacz też: powieść Edmunda Niziurskiego.

Gwiazda Barnarda

Położenie Gwiazdy Barnarda w 2006 roku
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór	Wężownik
Rektascensja	17h 57m 48,500s[1]
Deklinacja	+04° 41′ 36,11″[1]
Paralaksa (π)	0,54745 ± 0,00029″[1]
Odległość	5,9578 ± 0,0032 ly 1,8266 ± 0,0010 pc
Wielkość obserwowana (pasmo V)	9,511m[1]
Ruch własny (RA)	−802,80 ± 0,64 mas/rok[1]
Ruch własny (DEC)	10 362,54 ± 0,36 mas/rok[1]
Prędkość radialna	−110,51 ± 0,10 km/s[1]
Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy	czerwony karzeł
Typ widmowy	M4,0 V[2]
Masa	0,15-0,17[3] M☉
Promień	0,15[4]-0,20[3] R☉
Metaliczność [Fe/H]	−0,15[2]
Wielkość absolutna	13,20[a]m
Okres obrotu	130,4 dni[5]
Wiek	~1,0×1010[6] lat
Temperatura	3134 ± 102 K[3]
Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół	Centrum Galaktyki
Półoś wielka	16975[2] pc
Mimośród	0,6905[2]
Alternatywne oznaczenia
2MASS: J17574849+0441405 Bonner Durchmusterung: BD+04 3561a Katalog Gliesego: GJ 699 Katalog Hipparcosa: HIP 87937 V2500 Oph
Multimedia w Wikimedia Commons

Gwiazda Barnarda (również Gwiazda Strzała) – gwiazda w gwiazdozbiorze Wężownika, niezwykle lekki czerwony karzeł oddalony o około 6 lat świetlnych od Ziemi. Ma układ planetarny.

Gwiazda ta została nazwana na cześć amerykańskiego astronoma Edwarda Barnarda, który w 1916 obliczył wartość jej ruchu własnego – 10,4 sekundy kątowej na rok. Jest to największa znana wartość tego parametru, co czyni Gwiazdę Barnarda najszybciej przesuwającą się po nieboskłonie^[b][7][8][1]. Gwiazda Barnarda jest najbliższą Ziemi gwiazdą z gwiazdozbioru Wężownika i czwartą po trzech gwiazdach systemu Alfa Centauri spośród wszystkich gwiazd nocnego nieba, nie jest jednak widoczna gołym okiem.

Ze względu na swoją bliskość i dogodne położenie blisko równika niebieskiego, Gwiazda Barnarda jest prawdopodobnie najczęściej badanym i obserwowanym karłem typu widmowego M^[3]. Badania gwiazdy koncentrują się na jej charakterystyce, astrometrii oraz określaniu wartości granicznych mas planet. Na gwieździe Barnarda – jak na wielu innych gwiazdach ciągu głównego typu widmowego M – obserwuje się rozbłyski, takie jak słoneczne.

Istnienie układu planetarnego wokół Gwiazdy Barnarda było długo podejrzewane, ale nie udowodnione. Na początku lat 60. XX wieku, Peter van de Kamp błędnie postulował istnienie co najmniej jednego gazowego olbrzyma na orbicie wokół niej – teza ta była powszechnie akceptowana przez innych astronomów. Obecnie istnienie dużych planet zostało w zasadzie wykluczone, a postulaty van de Kampa odrzucone. Nie była to ostatnia podważona hipoteza na temat planet Gwiazdy Barnarda. Aktualnie (2024) obserwacje wskazują na istnienie małej planety typu ziemskiego, okrążającej tę gwiazdę po ciasnej orbicie, której mogą towarzyszyć inne podobne.

Ze względu na bliskość, Gwiazda Barnarda była brana pod uwagę jako jeden z celów badań skupiających się nad realizacją szybkiej bezzałogowej podróży do pobliskiego systemu gwiezdnego w ramach Projektu Dedal.