Back هاروسبكس Arabic Гаруспік BE Харуспекс Bulgarian Harúspex Catalan Haruspex Czech Haruspex Danish Haruspex German Haruspex English Haruspekso EO Arúspice Spanish
Haruspik (łac. aruspex, haruspex l.mn. haruspices), czasoguślnik, czasokusiedlnica, czasownik[1] – kapłan pogański zajmujący się haruspicją, czyli rodzajem wróżby z wnętrzności zwierząt ofiarnych (najczęściej wątroby)[2]. Jednym z głównych obszarów ich działań była wiedza w zakresie interpretacji prodigiów. Tym mianem określano zdarzenia w Rzymie lub na podległym mu terytorium, które – zdaniem Rzymian – uznawano za „nienaturalne” i interpretowano jako złowieszcze znaki bądź ostrzeżenia; mogły nimi być krwawe deszcze czy chociażby uderzenia piorunów[3].
Etruskowie przejęli ten zwyczaj od Hetytów[4] i państwa Mari, z kolei od nich przejęli go Rzymianie[4]. Jak pisze Dionizjusz z Halikarnasu, etruscy kapłani zwali się Θνοδκοοι.
Model wątroby, na którym wyróżniono 16 rejonów nieba i 40 pól odpowiadających wpływom 40 bogów, porównywali z wątrobą ofiarnego zwierzęcia i na tej podstawie ustalano bardzo szczegółowe przepowiednie[5].
W Starożytnym Rzymie specjalność kolegium kapłańskiego, którego członkowie zajmowali się interpretowaniem woli bogów na podstawie kształtu wątroby zwierząt ofiarnych, zaliczano do tzw. disciplina etrusca, którą uważano za szczególnie świętą i czcigodną. Cesarz Klaudiusz powołał kolegium haruspików, a Aleksander Sewer utworzył katedrę[potrzebny przypis] haruspicji.
- ↑ Stanisław Urbańczyk i inni, Słownik staropolski, Polska Akademia Umiejętności, Instytut Języka Polskiego PAN, 1953, s. 356.
- ↑ J. Wolski, Historia powszechna. Starożytność, wyd. 10, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 278.
- ↑ Raymond Bloch, Les Prodiges dans l'Antiquité classique, 1963, s. 77-83, 112-157 (fr.).
- ↑ a b Maciej Popko: Mitologia hetyckiej Anatolii. Warszawa: WAiF, 1987. ISBN 83-221-0103-1.
- ↑ M. Eliade, Historia wierzeń i idei religijnych, t. 2, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1994, s. 89.