Iron Maiden

Ten artykuł dotyczy brytyjskiej grupy heavymetalowej. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Iron Maiden

Od lewej u góry: Steve Harris, Dave Murray, Adrian Smith, Bruce Dickinson, Nicko McBrain i Janick Gers
Rok założenia	1975
Pochodzenie	Leyton, Londyn
Gatunek	heavy metal, NWOBHM, metal progresywny
Aktywność	od 1975
Wydawnictwo	EMI, Capitol Records, Columbia Records, Sanctuary Records, CMC International, Epic, Parlophone, Universal Music Group, Eagle Vision, Legacy, BMG, Portrait, Warner
Skład
Bruce Dickinson Janick Gers Steve Harris Dave Murray Adrian Smith Nicko McBrain
Byli członkowie
Blaze Bayley Clive Burr (nie żyje) Paul Cairns Paul Day Paul Di’Anno (nie żyje) Dave Mac Ron Matthews Nicko McBrain Tony Moore Tony Parsons Terry Rance Doug Sampson Bob Sawyer Dennis Stratton Dave Sullivan Paul Todd Thunderstick Terry Wapram Dennis Wilcock
Współpracownicy
Martin Birch (nie żyje) Michael Kenney Rod Smallwood Kevin Shirley Andy Taylor
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Iron Maiden (wym. [ˌaɪən ˈmeɪdən]^[1]) – angielski zespół heavymetalowy pochodzący z Leyton w Londynie, założony 25 grudnia 1975 roku przez basistę i głównego kompozytora Steve’a Harrisa. Uważany jest za jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych zespołów w gatunku oraz jeden z najlepszych, a zarazem najbardziej wpływowych zespołów koncertowych w historii rocka^[2][3][4][5]. Twórczość grupy stanowiła wzorzec dalszej ewolucji współczesnego metalu i heavy rocka^[6][7][8]. Iron Maiden byli również jednym z pierwszych zespołów w historii, które konsekwentnie, od samego początku działalności, współtworzyły oraz w pełni identyfikowały się ze stylem muzycznym oraz subkulturowym zjawiskiem, określanym mianem 'heavy metal'^[9].

Na przestrzeni 50 lat światowej kariery, muzycy formacji zostali laureatami setek nagród muzycznych, włączając w to m.in. Grammy Awards i jej ekwiwalenty przyznawane w wielu krajach, Brit Awards 2009, Silver Clef Award, Spanish Music Awards, Top.HR Music Awards, Žebřík Music Awards, Public Choice International, Classic Rock Roll of Honours Awards, Metal Hammer Golden Gods Awards, Nordoff Robbins Award, Ivor Novello Awards – za wybitne osiągnięcia na arenie międzynarodowej i wkład w rozwój muzyki brytyjskiej oraz wiele innych^[10]. W 2005 roku Iron Maiden zostali wprowadzeni do Hollywood Rock Walk of Fame^[11] oraz Kerrang! Hall of Fame^[12] zaś w 2011 roku do BPI Hall of Fame^[13]. Muzycy zespołu zostali również włączeni do prestiżowej Metal Hall of Fame^[14] i Rock in Rio Wall of Fame^[15]. Iron Maiden są również częścią stałych ekspozycji w Rock and Roll Hall of Fame^[16], British Music Experience^[17], Metal Across America^[18] oraz Wacken Hall of Fame^[19]. Maskotka grupy jest częścią ekspozycji Rock Legends Wax Museum zlokalizowanym w kanadyjskim Ontario^[20][21]. We wrześniu 1996 roku zespół został wprowadzony do Madame Tussaud's Rock Circus^[22][23]. Liczne pamiątki związane z aktywnością formacji znajdują się w lokalach Hard Rock Cafe na całym świecie, w tym w Polsce^[24]. Poszczególni muzycy formacji zostali uhonorowani nagrodami i wyróżnieniami państwowymi^[25] oraz okolicznościowymi na wielu płaszczyznach aktywności^[26][27]. Zespół w toku kariery otrzymał ponad 600 „srebrnych”, „złotych” oraz „platynowych” płyt^[28][29].

Członkowie Iron Maiden uchodzą za przeciwników establishmentu oraz autsajderów przemysłu muzycznego – zwłaszcza w kontekście wpływu przedstawicieli opiniotwórczych instytucji show biznesu na kwestię wolności wypowiedzi i niezależności artystycznej^[30]. Zespół m.in. nie wyraził zainteresowania zarówno oficjalną nominacją ze strony gremium decydentów, jak i rezultatami głosowania fanów, którzy domagali się przyjęcia formacji do „Rock And Roll Hall Of Fame”^[31][32]. Muzycy zrezygnowali również z uczestnictwa w ceremoniach rozdania statuetek nagrody Grammy, wielokrotnie krytykowali konserwatywne podejście do oceny twórczości artystycznej reprezentowane przez opiniotwórcze magazyny jak Rolling Stone czy decydentów stacji muzycznych w rodzaju MTV. Pomimo znikomego wsparcia promocyjnego ze strony mediów głównego nurtu^[33], Iron Maiden pozostaje jedną z najbardziej utytułowanych formacji heavymetalowych w historii rocka, jednocześnie odnosząc znaczący sukces komercyjny^[6][34].

Według wielu źródeł sumaryczny nakład katalogowych albumów grupy szacowany jest na ponad 130 milionów sprzedanych egzemplarzy^{[35][36][37][38][39][40][41][42][43][44][45][46][47][48][49][50][51][52][53][54][55][56][57][58][59][60][61]}. Wszystkie wydawnictwa audio-wizualne Iron Maiden sprzedały się na całym świecie w ponad 200 milionach kopii, wliczając w to wszelkiego rodzaju albumy, single, kasety VHS, płyty DVD, publikacje promocyjne oraz kompilacje nagrań^{[62][63][64][65][66][67][68]}. Najsłynniejszy album formacji, stanowiący punkt zwrotny w historii heavy metalu The Number of the Beast, w ciągu 40 lat od premiery został sprzedany w około 20 milionach kopii^{[69][70][71][72][73][74][75][76][77][78][79][80][81][82][83][84][85][86]}. W ciągu 50 lat działalności grupa opublikowała 17 albumów studyjnych, których łączny nakład przekroczył 110 milionów egzemplarzy^[87][88][89]. Na przestrzeni kilku dekad działalności estradowej zespół wielokrotnie grał indywidualne koncerty o charakterze stadionowo-plenerowym w 60 krajach świata^[90][91]. Iron Maiden to druga po Metallice formacja, mogąca poszczycić się największą liczbą sprzedanych albumów w całej historii gatunku^[92].

Grupa słynie także z archetypowej maskotki imieniem Eddie – przerażającego monstrum będącego protoplastą wielu mrocznych postaci pojawiających się po 1980 r. na okładkach płyt czy w ofercie gadżetów zespołów rockowych i metalowych oraz przenikając do świata popkultury^[34]. Eddie gościł na okładkach niemal wszystkich albumów i singli Iron Maiden, jest również nieodłącznym elementem scenografii koncertów. Maskotka grupy to najsłynniejsza w historii postać fantasy wykreowana przez zespół muzyczny^[93]. Gadżety z wizerunkiem Eddiego sprzedano w milionowych nakładach, zaś na imponującą kafeterię propozycji merchandisingowych formacji, złożyło się kilkanaście tysięcy różnorodnych produktów, które pojawiły się w sprzedaży w ciągu kilkudziesięciu lat profesjonalnej kariery zespołu^[94].