Back Sywurm AF Bombyx mori AN دودة القز Arabic ܙܚܘܪܝܬܐ (ܬܘܠܥܬܐ) ARC دودة القز ARZ Bombyx mori AST Tut ipəkqurdu AZ Тутавы шаўкапрад BE Копринена пеперуда Bulgarian তুঁত রেশম Bengali/Bangla
| Bombyx mori | |
| Linnaeus, 1758 | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
jedwabnik morwowy |
Jedwabnik morwowy[1] (Bombyx mori) – gatunek nocnego motyla z rodziny prządkowatych. Ciało duże, owłosione, kolor białawy, skrzydła pokryte delikatnymi żyłkami. Rozpiętość skrzydeł: 4–6 cm. Odżywia się liśćmi morwy.
Hodowany głównie w Chinach i na Półwyspie Indyjskim ze względu na cenne, jedwabne nici oprzędu (kokonu)[2]. Kokony jedwabnika zbudowane są z niezwykle długich nici (1,5 do 3 km z pojedynczego oprzędu) o szczególnych właściwościach fizycznych i wielkiej wytrzymałości. Dlatego hodowla tego gatunku, obok hodowli jedwabnika dębowego (Atheraea pernyi) jest podstawą produkcji jedwabiu. Jego białawy kolor może być modyfikowany: jeżeli do pokarmu gąsienic doda się związków fluorescencyjnych barwnik zostaje wbudowany do nici[3]. Jedwabnik morwowy został udomowiony prawdopodobnie już ok. 5500 lat temu i obecnie nie występuje w naturze. Przypuszcza się, że pochodzi z Himalajów. Tysiące lat hodowli spowodowały, że owad ten nie jest w stanie przetrwać bez opieki człowieka. Osobniki dorosłe mają zredukowane skrzydła i nie potrafią latać, są powolne, nie mają barw maskujących i nie wykazują odruchów chroniących je przed drapieżnikami[4].
Samice jedwabników morwowych wydzielają feromon płciowy – bombikol, który może zwabić samca z odległości 10 km[5].
- ↑ Zoltán Mészáros, András Vojnits, Motyle i ćmy, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 282, ISBN 83-01-01078-9.
- ↑ Encyklopedia Popularna PWN
- ↑ Ann Chin. Zagadka. „Świat Nauki”. nr. 6 (238), s. 8, czerwiec 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380.
- ↑ Marian R. Goldsmith, Toru Shimada, Hiroaki Abe. The genetics and genomics of the silkworm, Bombyx mori. „Annual Review of Entomology”. 50. s. 71-100. DOI: 10.1146/annurev.ento.50.071803.130456.
- ↑ Feromony różnych gatunków zwierząt. W: Leszek Konopski, Michael Koberda: Feromony człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2003. ISBN 83-7383-039-1.