Juturna

Juturna (łac. Iuturna) – w mitologii rzymskiej bogini źródeł i opiekunka wszystkich wód w Lacjum.

Początkowo była nimfą źródlaną (najadą) o imieniu Diuturna, której oddawano cześć nad rzeką Numicius (Numicus) koło Lawinium^[1]. Uważana za córkę rzecznego boga Volturnusa^[2]. W eposie Wergiliusza (tam jako córka Daunusa) była siostrą Turnusa, króla Rutulów, którego popierała w walce z Eneaszem (Eneida XII, 138nn.)^[3]. Zakochany w niej Jowisz obdarzył ją nieśmiertelnością i władzą nad źródłami, mimo że długo unikała jego zalotów, przemyślnie ukrywając się przed nim. Ostatecznie bóg miał ją schwytać odwołując się do pomocy wszystkich nimf Lacjum^[1].

Wśród mitologicznych bóstw Rzymian uważana była za małżonkę Janusa i matkę Fonsa^[4][1]. Pod jej opieką znajdowały się źródła, fontanny, studnie i wszelkie miejsca dostarczające wodę z głębin.

Kult jej przeniesiono do Rzymu, gdy zyskał w Italii dominację wraz z utratą znaczenia Związku Latyńskiego. Niedaleko świątyni Westy znajdowało się na Forum Romanum jej święte źródło (właściwie zbiornik), znane jako lacus Iuturnae, skąd czerpano wodę na potrzeby rytualne i lecznicze^[3]. Według Owidiusza (Fasti I, 706) Kastor i Polluks poili tam swe konie po mitycznym zwycięstwie nad jeziorem Regillus^[2].

W III wieku p.n.e. uznawanej za bóstwo uzdrawiające Juturnie konsul Lutatius Catulus^[2] miał wznieść świątynię na Polu Marsowym^[5], w IX dzielnicy (regio) Rzymu, gdzie składano ofiary i odbywano modły, zwłaszcza w okresach suszy^[6]. Owidiusz podaje (Fasti I, 463n.), że w święto powstania tego przybytku 11 stycznia obchodzono też doroczne święto bogini – Juturnalia, jako dzień świąteczny pracowników wodociągów, akweduktów i zdrojów (fontani) oraz straży pożarnej (vigili)^[7].