Wioska Imourud (Hongtou) w zachodniej części wyspy | |
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Akwen | |
Powierzchnia |
46,82 km² |
Populacja (2010) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Republiki Chińskiej | |
22°03′N 121°32′E/22,050000 121,533333 |
Lan Yu (chiń. upr. 兰屿; chiń. trad. 蘭嶼; pinyin Lán Yǔ; pe̍h-ōe-jī Lân-sū; dosł. „wyspa orchidei”; yami Pon(g)so no Ta(w)o, dosł. „wyspa ludzi”[1]) – wyspa pochodzenia wulkanicznego należąca do Republiki Chińskiej, położona na Oceanie Spokojnym u południowo-wschodnich wybrzeży Tajwanu, około 90 kilometrów na południowy wschód od Taidongu. Wyspa wraz z mniejszą, niezamieszkaną wysepką Xiaolan Yu tworzy gminę Lanyu (chiń. trad. 蘭嶼鄉; pinyin Lányǔ Xiāng), która należy do powiatu Taidong. W 2010 roku zamieszkiwało ją ok. 4,5 tys. osób[2].
Wyspa leży na północnym przedłużeniu łuku wulkanicznego Luzon i zbudowana jest głównie ze skał wulkanicznych, przede wszystkim andezytów[3]; w centralnej części występują także wapienie[4]. Zajmuje powierzchnię 46,82 km²[5], długość linii brzegowej wynosi ok. 38,5 km[1]. Charakteryzuje się górzystą rzeźbą terenu. Najwyższym wzniesieniem jest położone w centralnej części wyspy Hongtou Shan, które sięga 552 m n.p.m. Obszary o charakterze równinnym występują głównie na wybrzeżu[4]. Wyspa leży w strefie klimatu zwrotnikowego wilgotnego; średnia temperatura roczna wynosi 22,7 °C, średnia roczna suma opadów sięga 3000 mm[6].
Osadnictwo skupione jest na płaskim wybrzeżu. Większość ludności stanowią Aborygeni z ludu Tao (Yami), którzy 800 lat temu przybyli na Lan Yu z wysp Batanes w archipelagu Filipin. Zajmują się oni głównie rybołówstwem i uprawą roślin bulwiastych, m.in. słodkich ziemniaków i taro[1].
W zachodniej części wyspy znajduje się lotnisko, z którego odbywają się loty do Taidongu oraz port Kaiyuan posiadający połączenie promowe z portami w Taidongu i Kending w powiecie Pingdong[7]. Dookoła wyspy, wzdłuż wybrzeża biegnie asfaltowa droga o długości 45 km[1]. Na wzniesieniu na północno-zachodnim krańcu wyspy znajduje się betonowa latarnia morska o wysokości 14,8 m, zbudowana w 1982 roku[8]. W środkowej części Lan Yu, na wysokości 324 m n.p.m. mieści się stacja meteorologiczna wzniesiona przez Japończyków w 1940 roku[9].
Wyspa pojawiła się na japońskich mapach na początku XVII wieku pod nazwą Tabako-shima[10]. Dynastia Qing oficjalnie przyłączyła ją do Chin w 1877 roku i nadała jej nazwę Hongtou Yu (chiń. 紅頭嶼; pe̍h-ōe-jī Âng-thâu-sū)[6]. W 1895 roku na mocy traktatu zawartego w Shimonoseki wyspa została przekazana Japończykom, którzy nazwali ją Kōtō-sho. Japończycy ustanowili na wyspie skansen etnologiczny i ograniczyli dostęp do wyspy[10]. Po zakończeniu II wojny światowej wyspa przeszła pod kontrolę Republiki Chińskiej. W 1947 roku władze chińskie zmieniły nazwę wyspy z Hongtou Yu na Lan Yu. W 1967 roku zniesiono wszelkie ograniczenia w dostępie do wyspy[11]. W 1982 roku na wyspie uruchomiono składowisko odpadów promieniotwórczych, do którego zwożone są odpady z trzech tajwańskich elektrowni jądrowych. W 2002 i 2012 roku miały miejsce protesty miejscowej ludności, która domagała się usunięcia odpadów z wyspy[12].