| Dzielnica Katowic | |
 Osiedle Książęce, kamienice na rogu ulic Panewnickiej i Kijowskiej w Panewnikach, kościół Matki Bożej Różańcowej w Zadolu, dawny ratusz gminy Ligota, bazylika w Panewnikach, siedziba MDK „Ligota” przy ulicy Franciszkańskiej w Ligocie, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach przy ulicy Medyków 14 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Zespół dzielnic |
zachodni |
| Data założenia |
1 stycznia 1992 |
| Powierzchnia |
12,59 km² |
| Wysokość |
245–285 m n.p.m. |
| Populacja (30.12.2020) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
2 247 os./km² |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Tablice rejestracyjne |
SK |
Położenie na mapie Katowic
| |
| 50°13′37″N 18°57′45″E/50,226944 18,962500 | |
Ligota-Panewniki – dzielnica Katowic, położona w zachodniej części miasta, nad Kłodnicą. Graniczy z dwoma innymi dzielnicami: Załęską Hałdą-Brynowem częścią zachodnią i Piotrowicami-Ochojcem, a także z miastami Ruda Śląska (dzielnice Kochłowice i Halemba) i Mikołów. Dzielnica ta składa się z dwóch części miasta, będących w przeszłości osobnymi gminami: Ligota (wschodnia część dzielnicy; Nowa Ligota i część Starej Ligoty) i Panewniki (zachodnia część dzielnicy; Nowe Panewniki, Kokociniec, Wymysłów i Stare Panewniki), a także z północnej części Zadola (dawny przysiółek Piotrowic).
Ligota po raz pierwszy była wzmiankowana w 1360 roku, zaś Panewniki powstały w XVI wieku. Ligota przez pewien czas była opuszczoną wsią, na co wskazują kroniki z XVI wieku i I połowy XVII wieku. Pod koniec XVII wieku została ona ponownie zamieszkana, a jeszcze w tym samym wieku powstały dwa panewnickie przysiółki – Kokociniec i Wymysłów. W pierwszym z nich powstała także kuźnica, która działała do połowy XVIII wieku. Ligota i Panewniki do XIX wieku były typowo rolniczymi osadami, w XIX wieku obydwie wsie stały się także miejscowościami letniskowymi dla mieszkańców Katowic, m.in. dzięki wybudowaniu w 1851 roku linii kolejowej przechodzącej przez Ligotę. W XIX wieku zostało założone Zadole i tam też wzdłuż doliny Ślepiotki powstały tereny rekreacyjne, na których wytyczono w późniejszych latach Park Zadole. W Panewnikach w latach 1905–1908 powstał zespół klasztorny wraz z neoromańskim kościołem wyniesionym w 1974 roku do rangi bazyliki mniejszej. W 1924 roku Ligotę włączono do Katowic. W latach międzywojennych w Nowej Ligocie powstał funkcjonalistyczny zespół kolonii urzędniczej, po II wojnie światowej w sąsiedztwie powstało socrealistyczne osiedle mieszkaniowe. Panewniki do Katowic włączono w 1951 roku. W czasach Polski Ludowej nowa zabudowa wielorodzinna powstała m.in. w Kokocińcu i Zadolu, a na przełomie lat 80. i 90. XX wieku wybudowano osiedle Sadyba. Dzielnica Ligota-Panewniki powstała formalnie 1 stycznia 1992 roku, a w czasach transformacji gospodarczo-ustrojowej przekształcono część istniejących w dzielnicy przedsiębiorstw bądź je likwidowano. Powstało tutaj też szereg nowych inwestycji mieszkaniowych, a większe z nich to osiedla Książęce i Franciszkańskie.
Ligota-Panewniki jest dzielnicą wielofunkcyjną z przewagą funkcji mieszkaniowej i usługowej o charakterze lokalnym, jest też siedzibą przedsiębiorstw różnych branż. Ważnym dopełnieniem Ligoty-Panewnik jest jej funkcja edukacyjna, zdrowotna i religijna. Mieszczą się tutaj trzy szpitale: należące do Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Uniwersyteckie Centrum Kliniczne im. prof. Kornela Gibińskiego (jedna z dwóch placówek) i Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im. Jana Pawła II oraz Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach. Istotną funkcję religijną pełni kościół rzymskokatolicki – znajduje się tutaj siedziba Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Zakonu Braci Mniejszych w Katowicach, a swój dom prowincjalny ma też Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Z Miejskiego Domu Kultury „Ligota” w Katowicach, będącego jedną z najważniejszych instytucji kultury w dzielnicy, wywodzą się takie grupy teatralne jak Kabaret Mumio czy Teatr Gry i Ludzie, a w Domu Studenta nr 1 studio radiowe ma Radio Egida.
Przez tereny dzielnicy nie przebiega żadna droga krajowa ani wojewódzka, do ważniejszych dróg należą ulice: Panewnicka, Piotrowicka i Kłodnicka. Stacja kolejowa Katowice Ligota jest jednym z większych węzłów kolejowych w Katowicach, w którym krzyżują się linie kolejowe nr: 139, 141, 142 i 864. Ligota-Panewniki jest największą dzielnicą Katowic po Murckach, pod koniec 2020 roku także najludniejszą. Powierzchnia dzielnicy wynosi 12,59 km² (7,64% powierzchni miasta), pod koniec 2020 roku zamieszkiwało ją łącznie 28 286 mieszkańców (10,38% ludności Katowic).