Peroksysom

Peroksysom (łac. peroxysomum, dawniej mikrociałko, mikrociało^[1][2]) – organellum komórki eukariotycznej o średnicy 0,2–1,8 μm, otoczone jedną błoną, o kształcie owalnym bądź sferycznym. W komórce roślinnej peroksysomy znajdują się w bezpośrednim kontakcie z chloroplastami i mitochondriami i stykają się z powierzchniami ich błon.

U zwierząt występuje tylko jeden typ peroksysomu – zawierający katalazę (enzym markerowy peroksysomów) – uczestniczący w procesie neutralizacji szkodliwego nadtlenku wodoru:

2H₂O₂ → 2H₂O + O₂

Peroksysom zawiera także oksydazę tworzącą nadtlenek wodoru.

U ludzi nagromadzenie peroksysomów występuje w komórkach wątroby – hepatocytach (około 70 w jednej komórce). Uczestniczą one między innymi w detoksykacji etanolu oraz syntezie niektórych lipidów.

W komórce roślinnej rozróżnia się:

• peroksysomy liściowe – katalizujące rozkład nadtlenku wodoru, bierze udział w fotorespiracji,
• peroksysomy brodawek korzeniowych – uczestniczące w przyswajaniu azotu,
• glioksysomy – zawierające enzymy przemieniające tłuszcze w cukry (β-oksydacja, cykl glioksylanowy, cykl kwasu cytrynowego, glukoneogeneza).

Peroksysomy zostały odkryte przez Ch. de Duve’a w 1965.

Enzymem markerowym (markerem) peroksysomów jest katalaza.

W komórkach grzybów istnieje specyficzny rodzaj peroksysomów zwanych ciałkiem Woronina^[3].